مدح و ستايش طايفه‏اى از اهل كتاب كه به قرآن ايمان آورند و ... و مژده به ايشان كه دو بار پاداش داده مى‏شوند - ترجمه تفسیر المیزان جلد 16

‌صفحه‌ى 76

دو ضمير" قبله" و" به" به قرآن برمى‏گردد و بعضى «1» از مفسرين آن را به رسول خدا برگردانده‏اند. ولى قول اول با سياق موافق‏تر است. در اين آيه و ما بعد آن بعضى از مردم با ايمان از يهود و نصارى مدح شده‏اند، بعد از آنكه در آيه‏هاى قبل، مشركين اهل مكه مذمت شدند.

و سياق ذيل آيه شهادت مى‏دهد بر اينكه اين طايفه از اهل كتاب كه مدح شده‏اند، طايفه مخصوصى از اهل كتاب بوده‏اند كه ايمان به قرآن آورده‏اند، نه تمامى مؤمنين اهل كتاب. پس نبايد به گفته مفسرينى «2» كه اين احتمال را داده‏اند، اعتناء كرد.

" وَ إِذا يُتْلى‏ عَلَيْهِمْ قالُوا آمَنَّا بِهِ إِنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّنا ..."

ضميرهاى مفرد در" به" و" انه" به قرآن برمى‏گردد و الف و لام در" الحق" الف و لام عهد است، و معناى آيه اين است كه: چون قرآن بر آنان تلاوت مى‏شود مى‏گويند: ايمان آورديم به آن، كه آن همان حقى است كه از ناحيه پروردگارمان معهود است، چون ما آن را قبلا شناخته بوديم.

و جمله" إِنَّا كُنَّا مِنْ قَبْلِهِ مُسْلِمِينَ" حق بودن و معهود بودن آن را در نظر ايشان تعليل مى‏كند، و معنايش يا اين است كه: ما قبل از نزول آن مسلم به آن بوديم، و يا اين است كه: به دينى كه اين قرآن بدان دعوت مى‏كند و آن را اسلام مى‏نامد ايمان داشتيم.

بعضى از مفسرين گفته‏اند:" ضميرهاى مزبور به رسول خدا (ص) برمى‏گردد". و ليكن وجه قبلى با سياق موافق‏تر است، و به هر حال منظورشان از كلام مزبور، آن اطلاعاتى بوده كه در كتب خود از اوصاف رسول خدا (ص) و اوصاف كتابى كه بر وى نازل مى‏شود داشته‏اند، هم چنان كه آيه" الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ فِي التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِيلِ" «3» و آيه" أَ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ آيَةً أَنْ يَعْلَمَهُ عُلَماءُ بَنِي إِسْرائِيلَ" «4» نيز بدان تصريح دارند.

مدح و ستايش طايفه‏اى از اهل كتاب كه به قرآن ايمان آورند و ... و مژده به ايشان كه دو بار پاداش داده مى‏شوند

" أُولئِكَ يُؤْتَوْنَ أَجْرَهُمْ مَرَّتَيْنِ بِما صَبَرُوا وَ يَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ ..."

در اين آيه شريفه، وعده‏اى جميل به آن عده از اهل كتاب مى‏دهد كه شناخت خود را، كه از قرآن و رسول اسلام داشتند، كتمان نكردند، و مدح ايشان است بر حسن سلوك و

(1 و 2) روح المعانى، ج 2، ص 94.

(3) كسانى كه پيروى مى‏كنند رسول درس نخوانده‏اى را كه در كتب خود يعنى تورات و انجيل نوشته مى‏يابند. سوره اعراف، آيه 157.

(4) مگر اين دليل بر ايشان دليل نيست كه علماى بنى اسرائيل او را مى‏شناسند؟. سوره شعراء، آيه 197.