روزى يك انار و هفتاد سال عبادت
در روايت دارد عابدى بوده است هفتاد سال در گوشهاى مشغول عبادت بود درختى نزد صومعهاش بود آن درخت روزى يك ميوه مىداده است و آن عابد افطار مىكرده است تا فردايش. بعد از هفتاد سال حاجتى برايش پيش آمد هر چه گفت ديد خبرى نشد، قدرى ناراحت شد كه ما هفتاد سال عبادت كرديم ولى يك حاجت خواستيم اعتنائى به ما نشد. شب به حسابش رسيدند در عالم واقعه ديد دو ملك آمدند و گفتند آمدهايم به حسابت برسيم، تمام اين نمازها و روزهها و ذكرهايش در برابر روزى يك انار مفتى كه به او مىدادند نشد(413).اى انسان! اگر بخواهند مزدت بدهند ببين در برابرش چه چيزها دادهاند اگر تو يك وعده نخوردى، عوضش اول افطار خدا هندوانه و انواع ميوهها برايت آماده كرده است. در اين صحراهاى خشك تخمى كاشته شود، نصفش ريشه شود نصف ديگرش لاله بيندازد آن وقت هندوانه پوست ضخيمى داشته باشد كه ضايع نگردد وسطش مايعى به صورت منجمد روزههاى تو در برابر حق، يك هنداونه نمىشود همچنين ميوههاى ديگرش.يك عمر عبادت در برابر نعمت چشم
عابد ديگرى است كه پانصد سال عمر كرده بود در عبادت، تقريباً هزار يا دو هزار سال قبل عمر بشر غير از حالا بوده است بلكه لقمان حكيم سه هزار سال عمر كرده است، عمر بشر در آن زمانها زياد بوده است آن عابد كه پانصد سال عمر كرده بود جريانش همين بوده است، از دامه كوه آب شيرين و گوارائى داشت و خواركش هم از درختى بود كه از ميوه آن استفاده مىكرد، بعد از پانصد سال در هنگام موازنه بين عملش و نعمتهائى كه خدا به او داده بود اول آمدند روى بدنش (موازنه آخرتى طورى است كه خود شخص هم يقين مىكند همينطور است) موازنه بعد از مرگ كه برايش كردند تمام پانصد سال عباداتش در برابر چشمى كه خدا به او داده بود نشد(414) واى اگر چشم درد بگيرى و خداى نكرده چشمت آب سياه بياورد و چشمت را از دست بدهى آن وقت مىفهمى چه نعمتى بوده است اين چشم حافظ تو از دشمن است، چشم اگر نبيند عصا را به دست مىگيرى، توى چاه مىافتى بشر سر تا پا غرق نعمت است، اى خدائى كه چشم به من دادى الله اكبر در عوض اين نعمت بايستى چند ركعت نماز بخوانى؟ باز هم نمىشود و كم مىآورى براى يك نعمت چشمى از عهده برنمىآئى، الله اكبر از نعمتهاى ديگر.
از دست و زبان كه برآيد
ورنه سزاوار خداونديش
عذر به درگاه خدا آورد
كس نتواند كه به جا آورد
بنده همان به كه ز تقصير خويش
كز عهده شكرش به درآيد
كس نتواند كه به جا آورد
كس نتواند كه به جا آورد