قاموس قرآن جلد 1

الامر بدون قيد و شرط نيست.

گوئيم اولا اين سخن مخالف صدر آيه است، چطور ميشود كه خداوند، ابتدا بدون قيد و شرط بفرمايد: باولى الامر اطاعت كنيد، بعد بفرمايد: در صورت تنازع چنين و چنان كنيد، كسيكه مانند رسول (ص) بدون قيد و شرط، اطاعتش واجب است، آيا ميشود با او نزاع كرد؟ مثلا آيا در مورد رسول (ص) معقول است كه بعد از اطيعوى مطلق اجازه تنازع و مخالفت با او داشته باشيم؟! البته نه، همچنين است اولى الامر كه بحكم آيه، مطاع مطلقند.

ثانيا كلمه‏ى «تنازعتم» كه از باب تفاعل و دلالت بر اشتراك دارد، احتياج بتقدير ندارد، معنايش اين است: اگر اختلاف كرديد، و با صدر آيه چنين ميشود: اى كسانيكه ايمان آورده‏ايد اگر در چيزى اختلاف و نزاع كرديد آنرا بخدا و رسول برگردانيد، اين مطلب خود بخود تمام است و احتياج بتقدير ندارد و گر نه مخالف باب تفاعل خواهد بود و اينكه زمخشرى و بيضاوى گفته‏اند «فَانْ تَنازَعْتُمْ وَ اولِى الامْرِ فى شي‏ءٍ» اشتباه محض است و با صدر آيه، كه اطاعت مطلق را ميرساند مخالف است و تفسير برأى ميباشد، و اگر مقصود اين بود ميفرمود «فان تنازعتم معهم فى شيى‏ء» و ضمير «معهم» باولى الامر بر ميگشت و مطلب تمام ميشد.

نظير اين، آيه‏ى «حَتَّى إِذا فَشِلْتُمْ وَ تَنازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ» آل عمران:

152 و آيه‏ى «وَ لَوْ أَراكَهُمْ كَثِيراً لَفَشِلْتُمْ وَ لَتَنازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ» انفال:

43 است و چنانكه مى‏بينيم، احتياج بتقدير ندارد، چون تفاعل بين الاثنين را ميرساند يعنى «تنازعتم انتم بينكم فى الامر» منظور است.

چه قدر سبك و خنده‏آور است كه بگوئيم مراد از آيه، امراء، يا فقهاء و يا امر بمعروف كنندگان‏اند يعنى اينها هم در رديف رسول (ص) اند و بدون قيد و شرط مطاع مطلق‏اند!! آيا ميشود خداوند اينها را مطلق و