بيتوته‏ - قاموس قرآن جلد 1

(اطاق- خيمه) (اقرب الموارد، مفردات) طبرسى ذيل آيه 125 بقره فرمايد: بيت و منزل و مأوى نظير هم‏اند و بيت شعر را از آن بيت گويند كه حروف و كلام را جمع كرده مثل منزل كه اهلش را جمع ميكند. راغب گويد: جمع بيت، بيوت و ابيات است ليكن بيوت مخصوص بمسكن و ابيات مخصوص بشعر است. «فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِما» بقره:

158 هر كه خانه خدا را قصد كند (حجّ آورد) يا عمره آورد بر او گناه نيست كه بصفا و مروه بگردد و طواف كند. «فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خاوِيَةً بِما ظَلَمُوا» نمل: 52 اينك خانه‏هايشان- در اثر ظلميكه كردند خالى مانده است.

در اينجا در باره چند آيه بايد توضيح بدهيم.

بيتوته‏

1- «وَ الَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَ قِياماً» فرقان: 64 در اقرب الموارد گويد: «بات يبيت بيتوتة ... ادركه الليل نام او لم ينم» يعنى بيتوته آن است كه شب آدمى را درك كند بخوابد يا نه. در قاموس و نهايه نيز چنين گفته و در مجمع البيان آنرا از زجّاج نقل ميكند. زمخشرى گفته: بيتوته آنست كه شب تو را دريابد خواه بخوابى يا نه.

على هذا معنى آيه اين است:

بندگان خدا آنهائى‏اند كه شب آنها را در مييابد در حاليكه براى پروردگار خود ساجد و قائم‏اند. در اين صورت احياء تمام شب در عبادت، از آيه فهميده نميشود و اگر كمى ساجد و قائم باشد، مصداق آيه واقع ميشود.

بعضى از بزرگان در تفسير خود گويد: بيتوته درك شب است خواهد بخوابد يا نه. و اين بر خلاف آنست كه از اهل لغت نقل شد زيرا در نقل اهل لغت، شب فاعل است نه مفعول.

بَيَّت‏

2- «فَإِذا بَرَزُوا مِنْ عِنْدِكَ بَيَّتَ طائِفَةٌ مِنْهُمْ غَيْرَ الَّذِي تَقُولُ» نساء:

81.

بيّوت (بر وزن قيّوم) آن