اذان - قاموس قرآن جلد 1

اجازه است با لام متعدى شده مثل «عَفَا اللَّهُ عَنْكَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ» توبه: 43 در بعضى از آيات، اذن را اراده و مشيّت معنى كرده‏اند نظير «فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ» يعنى: در خانه‏هائيكه خدا اراده فرموده بزرگ و محترم شوند، و نظير «وَ ما كانَ لِنَفْسٍ أَنْ تَمُوتَ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ» آل عمران 145 براى هيچ كس نيست كه بميرد جز باراده خدا. اين براى آنست كه اذن با اراده يكى است و اراده در مقام از اذن مقدّم است، بايد اوّل اراده كنيم سپس اذن بدهيم.

اذان

بمعنى اعلام است «وَ أَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ» توبه:

3، اذان اسلام را از آنجهت اذان گفته‏اند كه مؤذّن با صداى بلند دخول وقت را اعلام ميكند، مؤذن يعنى كسيكه بندا و صداى بلند اعلام ميكند «فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ» اعراف:

44، آذَنَ در كريمه «آمَنْتُمْ بِهِ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَكُمْ» اعراف: 123 و امثال آن بمعنى اذن دادن است‏

آذنته

‏

در مفردات گويد: اذنته بكذا و آذنته بمعنى» ارباب تفاسير نيز چنين گفته‏اند، شايد مراد از مفاعله در اينجا شدت باشد يعنى پيش از آنكه من اذن قطعى و صريح بدهم بموسى ايمان آورديد؟! در كريمه «فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ آذَنْتُكُمْ عَلى‏ سَواءٍ» انبياء: 109 و در كريمه «وَ يَوْمَ يُنادِيهِمْ أَيْنَ شُرَكائِي قالُوا آذَنَّاكَ ما مِنَّا مِنْ شَهِيدٍ» (فصلت 47) آذن را اعلام معنى كرده‏اند يعنى:

اگر از دعوت تو سر پيچيدند بگو:

بهمه بطور مساوى اعلام كردم. و روز قيامت ندايشان ميكند: شريكان من كجايند؟ گويند: بتو خبر داديم كه از ما گواهى نيست كه بگويد:

تو را شريكى هست.

فرق اين دو آيه، با آيه «آذَنَ لَكُمْ» آنست كه آن با لام متعدى شده و بمعنى اذن دادن است چنانكه از قاموس نقل شد. ولى در اين دو آيه ظاهرا، باء مقدّر است يعنى «آذنتكم بعذاب اللَّه على سواء» و «آذنّاك بانّه ما منّا من شهيد» و سابقا روشن گرديد كه چون اذن متعدى