است كه در شب انجام داده شود (مفردات) در اقرب الموارد هست: «بيّت الامر: عمله او دبّره ليلا» همچنين است در نهايه ابن اثير و صحّاح، طبرسى آنرا از مبرّد نقل كرده است.
بنا بر اين معنى آيه چنين است:
پس چون از پيش تو بيرون روند عدّهاى از آنها، شب هنگام غير از آنچه تو ميگوئى تدبير ميكنند.
همچنين آيه «وَ هُوَ مَعَهُمْ إِذْ يُبَيِّتُونَ ما لا يَرْضى مِنَ الْقَوْلِ»
نساء: 108 خدا با آنهاست آنگاه كه شب هنگام آنچه خدا راضى نيست تدبير ميكنند.
بيات
3- «قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ أَتاكُمْ عَذابُهُ بَياتاً أَوْ نَهاراً» يونس: 50 گفتهاند: بيات و تبييت، قصد كردن دشمن است در شب. ترجمه آيه اين است: بگو خبر دهيد اگر عذاب خدا شب يا روز شما را دريابد ... و از اين معنى است «قالُوا تَقاسَمُوا بِاللَّهِ لَنُبَيِّتَنَّهُ وَ أَهْلَهُ» نمل: 49 گفتند: بخدا قسم ياد كنيد كه صالح و اهل او را شب هنگام قصد كرده و بكشيم.
نا گفته نماند: آنچه در باره سه آيه فوق گفته شد نزديك بهم و بلكه مصداق هماند.
بيت عتيق
4- «وَ لْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَ لْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ» حجّ: 29 مراد از بيت عتيق كعبه است، اين تركيب در آيه 33 همين سوره نيز واقع است. اما اينكه چرا بكعبه عتيق گفته شده، از وجوهيكه در مجمع- البيان نقل شده دو وجه اقرب بنظر ميرسد
1- چون كعبه و جاى آن از ملكيّت مردم آزاد است و آنگاه كه بنا نهاده شد كسى مالك آنزمين نبود على هذا، آن آزاد مطلق است و مال كسى نيست بلكه براى همه است «1» «وُضِعَ لِلنَّاسِ»
2- بواسطه قدمت آن كه اوّلين خانه براى مردم است، عتيق ناميده شده است.
راغب گويد: عتيق آنست كه در زمان يا مكان يا رتبه مقدّم باشد لذا بقديم و شخص محترم و آزاد عتيق گويند. بنا بر اين ميشود گفت كه: عتيق در آيه بمعنى محترم
(1) در كافى از امام باقر عليه السلام نقل شده: «قال هو بيت عتيق من الناس لم يملكه احد»