بُعثر - قاموس قرآن جلد 1

مِنْهُمْ»

جمعه: 2 و مثل «وَ أَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ» حج: 7.

«فَبَعَثَ اللَّهُ غُراباً يَبْحَثُ فِي الْأَرْضِ» مائده: 31 «عَسى‏ أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً» اسراء: 79 «ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ لِيُقْضى‏ أَجَلٌ مُسَمًّى» انعام: 60 «فَابْعَثُوا حَكَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَكَماً مِنْ أَهْلِها» نساء، 35 «إِذِ انْبَعَثَ أَشْقاها» شمس: 12 بعث، در آيه‏ى غراب بمعنى بر انگيختن بكار رفته و در آيات بعد بترتيب در رساندن بمقام و بيدار كردن از خواب و نصب حكم و برخاستن بر كار، بكار رفته است.

و اينها همه با معناى اوّلى سازگاراند كلمه‏ى بعث در آياتى نظير «إِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِنَ الْبَعْثِ» حجّ: 5 مصدر بمعنى اسم مفعول است يعنى بر انگيخته شدن.

بُعثر

باز شدن. آشكار شدن.

«وَ إِذَا الْقُبُورُ بُعْثِرَتْ» انفطار: 4 آنگاه كه قبرها گشوده شود. راغب بنا بقولى احتمال ميدهد كه اين كلمه مركّب باشد از بعث و اثير (هر دو بصيغه مجهول) يعنى بر انگيخته و پراكنده شد. مجمع البيان مطلق زير رو شدن نقل ميكند. «أَ فَلا يَعْلَمُ إِذا بُعْثِرَ ما فِي الْقُبُورِ» عاديات: 9 آيا نميداند آنوقت را كه آنچه در قبرهاست آشكار شود.

جوهرى گويد: «يقال بعثرت الشي‏ء ... اذا استخرجته و كشفته» ابن اثير در نهايه آورده: «تبعثرت نفسى: جاشت و انقلبت».

بنا بر اين بايد گفت مراد از آيه‏ى فوق ظاهر شدن و خارج شدن آنچه در قبرهاست و اكنون چيزى جز خاك در قبرها نيست و هر قدر آنها را زير و رو كنيم چيزى جز خاك ظاهر نخواهد شد ولى آنگاه كه سلّولهاى خشكيده شروع بفعاليت كرده و مبدّل باجساد شدند معلوم ميشود در اين قبور چيزهاى بسيارى بوده است. و آيه اوّل ظاهرا بمعنى باز شدن است.

بمضمون آيه‏ى «فَإِذا هُمْ مِنَ الْأَجْداثِ إِلى‏ رَبِّهِمْ يَنْسِلُونَ» يس: 51 و آيه‏ى «يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْداثِ