قاموس قرآن جلد 1

خود رها كنند. در تفسير اين دو كلمه، اقوال ديگرى نيز هست.

2- «ظَهَرَ الْفَسادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ» روم: 41، ظاهر آيه، چنانكه در تبيان و الميزان گفته ميرساند كه مراد از برّ مطلق خشكى و از بحر درياست و ظهور فساد در آندو عبارت است از ناامنى‏ها، قحطى‏ها، طوفانها زلزله‏ها، سيل‏ها و قتل و غارتها و امثال اينها. اعمّ از طبيعى و غير طبيعى. و از مسلّميّات قرآن است كه همه اينها مربوط باعمال آدمى است لذا فرموده «بِما كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ».

ولى بسيارى از مفسّران بحر را در آيه‏ى فوق بمعنى شهر يا آباديهاى كنار دريا گرفته‏اند. گويند: مراد از برّ صحرا و مسكن قبائل و از بحر شهرها يا آباديهائى است كه در كنار دريا واقع‏اند.

بنظر ميايد: چون تصوّر ظهور فساد در دريا برايشان مشكل بوده بحر را بمعناى شهر گرفته‏اند. ولى تصوّر فساد در دريا آسان است مخصوصا در اين زمان. گر چه ميشود بحر را بمعنى شهر گرفت ولى از ظهور آيه نميتوان صرف نظر نمود.

3- «مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيانِ بَيْنَهُما بَرْزَخٌ لا يَبْغِيانِ» رحمن: 19، مرج فعل، فاعل آن خداست و بحرين مفعول آن است: يعنى خدا دو دريا را فرستاد مخلوط كرد كه پيوسته بهم مى‏پيوندند ميانشان حايلى است كه بهم تجاوز نميكنند. (مرج بمعنى ارسال و تخليط هر دو آمده است) دو دريا كدام‏اند؟ تجاوز نميكنند يعنى چه؟ برزخ چيست؟.

نظير اين آيه، آيه‏ى: 61 از سوره نمل است «وَ جَعَلَ بَيْنَ الْبَحْرَيْنِ حاجِزاً» ميان دو دريا مانعى قرار داد.

ناگفته نماند: بسيارى از درياها در محل مخصوصى بهم مى‏پيوندند مثل بحر احمر و اقيانوس هند كه در باب المندب بهم متصل ميشوند و مانند اقيانوس اطلس و درياى مديترانه كه بوسيله تنگه‏ى جبل الطارق بهم