قاموس قرآن جلد 1

پيش آمد. بهتر است از زبان وحى بشنويم «ابراهيم گفت: من بسوى پروردگارم ميروم. او حتما راهنمائيم ميكند. پروردگارا فرزند نيكوكارى بمن عنايت فرما. او را بپسرى بردبار بشارت داديم. چون بحدّ سعى و تلاش با پدرش، رسيد ابراهيم گفت: اى پسر محبوبم من پى در پى در خواب مى‏بينم كه تو را سر ميبرم رأى تو چيست؟

گفت: پدرم بمأموريت خود عمل كن. حتما انشاء اللَّه مرا بردبار خواهى يافت (در اينجا معلوم شد، اين فرزند لايق چه قدر عاقل و بردبار است و اين است معنى «غلام حليم» چون پدر بقربانى كردن و پسر به قربانى شدن تسليم گشتند و او را به پيشانى بزمين گذاشت (تسليم و عظمت هر دو روشن شد) و او را ندا كرديم: اى ابراهيم حقّا كه خواب خويش را راست كردى و بمرحله عمل آوردى ما نيكو كاران را همينطور پاداش ميدهيم (همچنانكه خواب تو بمرحله عمل آمد، تمام وعده‏هاى ما در باره نيكو كاران همانطور بمرحله عمل خواهد آمد) راستى اين امتحان آشكارى است و بآن قربانى، كشتار بزرگى را عوض داديم ... سلام بر ابراهيم «صافات: 99- 109» در اينجا ذكر سه نكته لازم است.

1- مراد از كشتار عظيم در آيه «وَ فَدَيْناهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ» كه عوض قربانى اسمعيل است باحتمال قوى، كشتار بزرگ و همه ساله عيد قربان است زيرا يكى از علل قربانى موسم حجّ زنده نگاه داشتن خاطره فداكارى ابراهيم عليه السّلام است. در روايت خصال صدوق و عيون اخبار الرضا عليه السّلام هست كه آنحضرت فرمود:

هر قربانى كه در منى تا روز قيامت ذبح شود فديه اسمعيل است (بحار ج 12 ص 123) و در كتاب عيون اخبار الرضا اضافه شده كه قربانيهاى ديگر غير قربانى حجّ هم فديه اسمعيل ميباشند.

2- روايت شده كه ابراهيم عليه السّلام در آنروز قوچى را ذبح. كرد