سعدى كيست

درباره نام سعدى و القابش، تاريخ تولد و وفاتش، سفرهاى او و تاريخ نگارش بوستان و گلستانش، نظرات مختلفى بيان شده است. در اينجا بهتر اين است كه از نقل اقوال بگذريم و آنچه صحيحتر به نظر مىرسد همان را بنگاريم.

بعضى به نقل از كتاب «تلخيص مجمع الاداب» از ابن الفوطى، معاصر سعدى وى را چنين ياد كرده اند:

مصلح الدين ابو محمد، عبدالله بن مشرف بن مصلح بن مشرف، معروف به سعدى شيرازى. (9)

و در لغتنامه دهخدا، چنين آمده:

مشرف الدين، مصلح بن عبدالله سعدى شيرازى (10)

سعدى در حدود سال 606 هجرى در شيراز متولد شد و به سال 690 (27 ذيحجه) در سن 84 سالگى در شيراز در گذشت. آرامگاه او در شيراز معروف است.(11)

تاريخ تولد او از مقدمه گلستان استفاده مىشود، زيرا در آغاز مقدمه گلستان مىگويد:

و در پايان مقدمه مىگويد:

با مقايسه اين دو قطعه شعر، چنين به دست مىآيد كه او گلستان را در سال 656 هجرى در آن وقت كه پنجاه سال داشته، نوشته است. بنابراين ولادت او در سال 606 هجرى بوده است.

خاندان سعدى از علماى دين بودند. پدرش در سلك علما و مورد احترام مردم بوده است. سعدى در بوستان به همين مطلب اشاره كرده، مىگويد:

از قضا روزگار، سعدى در آن هنگام كه دوران كودكى را مىگذراند، پدرش از دنيا رفت، چنانكه خود گويد:

نيز از گفتار سعدى فهميده مىشود كه او در خانواده اى كاملا مذهبى و زير سايه پدرى عابد و پرهيزكار، و علاقمند به دانش، رشد و نمو كرده است، كه خود مىگويد:

ياد دارم كه در ايام طفوليت متعبد بودم و شبخيز و مولع زهد و پرهيز. شبى در خدمت پدر (رحمة الله) نشسته بودم و همه شب ديده بر هم نبسته و مصحف عزيز در كنار گرفته و طايفه اى گرد ما خفته، پدر را گفتم از اينان يكى سر بر نمى دارد كه دو گانه اى بگزارد، جان پدر تو نيز اگر بخفتى، به كه در پوستين خلق افتى.(12)

نيز مىگويد: