اشاره به اينكه هر قدر بر عزت و شكوت ظاهرى مسلمين افزوده مى‏گشت از درجه ايمان و قوت معنويات آنان كاسته مى‏شده است‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 9

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

ترجمه تفسیر المیزان - جلد 9

سید محمدحسین طباطبایی؛ ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

‌صفحه‌ى 164

سفيه‏تر خواهند بود.

دقت كافى در جنگهاى رسول خدا (ص) اين معنا را روشن مى‏سازد. مثلا در جنگ بدر مسلمانان پيروز شدند با اينكه عده‏شان به سيصد و بيست نفر نمى‏رسيد آن هم در كمال فقر و نداشتن قوا و تجهيزات، و عده كفار تقريبا سه برابر آنان بود آن هم با داشتن عزت و شوكت و تجهيزات جنگى، و همچنين در جنگ احد و خندق و خيبر و مخصوصا جنگ حنين كه داستانش از همه عجيب‏تر بود و خداى تعالى جريان آن را به بيانى كه جاى ترديد براى هيچ اهل بحثى باقى نگذاشته بيان كرده و فرموده:" وَ يَوْمَ حُنَيْنٍ إِذْ أَعْجَبَتْكُمْ كَثْرَتُكُمْ فَلَمْ تُغْنِ عَنْكُمْ شَيْئاً وَ ضاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِما رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّيْتُمْ مُدْبِرِينَ ..." «1».

اشاره به اينكه هر قدر بر عزت و شكوت ظاهرى مسلمين افزوده مى‏گشت از درجه ايمان و قوت معنويات آنان كاسته مى‏شده است‏

و اين آيات بر چند نكته دلالت دارد: اول اينكه اسلام هر قدر در زمان رسول خدا (ص) عزت و شوكت ظاهريش بيشتر مى‏شد قواى روحى و درجه ايمان و فضائل اخلاقى عامه مسلمين رو به كاهش مى‏گذاشت، و اين تاثير آن چنان محسوس بود كه بعد از جنگ بدر- به مدتى كم و يا زياد- اين نقصان تا يك پنجم قبل از جنگ بدر رسيد، هم چنان كه آيات بعد از آيه مورد بحث تا اندازه‏اى به اين حقيقت اشاره نموده مى‏فرمايد:" ما كانَ لِنَبِيٍّ أَنْ يَكُونَ لَهُ أَسْرى‏ حَتَّى يُثْخِنَ فِي الْأَرْضِ تُرِيدُونَ عَرَضَ الدُّنْيا وَ اللَّهُ يُرِيدُ الْآخِرَةَ وَ اللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ لَوْ- لا كِتابٌ مِنَ اللَّهِ سَبَقَ لَمَسَّكُمْ فِيما أَخَذْتُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ ..." «2».

دوم اينكه اين دو آيه به حسب ظاهر با هم نازل شده‏اند، زيرا هر چند از حال مؤمنين در دو زمان مختلف خبر مى‏دهند، هم چنان كه جمله" الْآنَ خَفَّفَ اللَّهُ عَنْكُمْ" بدان اشاره دارد و ليكن مقصود آن دو مقايسه قواى روحى مؤمنان در دو زمان است و سياق آيه دومى طورى است كه با مستقل بودن و جدا بودن از آيه اولى نمى‏سازد، و صرف اينكه حكمشان مختلف و مربوط به دو زمان مختلف هستند باعث نمى‏شوند كه در دو زمان نازل شده باشند.

بله، اگر تنها دو حكم تكليفى را مى‏رساندند و بس البته ظهور در اين داشتند كه دومى از آنها بعد از زمان نزول اولى نازل شده است.

سوم اينكه ظاهر جمله" الْآنَ خَفَّفَ اللَّهُ عَنْكُمْ"- بطورى كه گفته شده است- اين است كه اين دو آيه در مقام بيان حكمى تكليفى مى‏باشند، چون تخفيف وقتى است كه قبلا تكليفى‏

(1) و در جنگ حنين كه فريفته و مغرور بسيارى لشكر اسلام شديد و آن لشكر زياد اصلا بكار شما نيامد و زمين به آن فراخى بر شما تنگ شد تا آنكه همه رو به فرار نهاديد. سوره توبه آيه 25

(2) سوره انفال آيه 68 و 67

/ 565