عفو و عذاب در جمله:" إِنْ نَعْفُ عَنْ طائِفَةٍ مِنْكُمْ نُعَذِّبْ طائِفَةً" عفو دنيوى و عذاب دنيوى است‏

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

‌صفحه‌ى 451

از آنچه گذشت معلوم شد كه اولا وجه ترتب جمله" نُعَذِّبْ طائِفَةً" بر جمله" إِنْ نَعْفُ عَنْ طائِفَةٍ" چيست، و اين اشكال كه بعضى‏ها «1» بر آيه كرده و گفته‏اند" چه ملازمه‏اى ميان عفو از بعضى و عذاب بعضى هست و اين شرطيت چه معنايى دارد؟" وارد نيست.

و جوابش اين است كه: ملازمه و لزوم در اصل، ميان وجوب نزول عذاب بر جماعت و ميان نزول بر بعض بوده، سپس اين ملازمه از اين دو طرف بجاى ديگرى يعنى به ميان عفو از بعض و نزول بر بعض منتقل شده است.

و ثانيا، منظور از عفو ترك عذاب است بخاطر مصلحتى از مصالح دين، نه اينكه به معنى آمرزش باشد كه مستند به توبه است، چون هيچ وجهى بنظر نمى‏رسد كه بخاطر آن صحيح باشد بگوئيم" اگر طائفه‏اى از شما را بخاطر توبه‏شان بيامرزيم، طائفه ديگر را بخاطر جرمشان عذاب خواهيم كرد" با اينكه اگر منافقين همه‏شان توبه كنند بطور قطع همه آمرزيده خواهند شد.

به شهادت اينكه خود خداى تعالى همه را دعوت به توبه كرده و فرموده:" فَإِنْ يَتُوبُوا يَكُ خَيْراً لَهُمْ وَ إِنْ يَتَوَلَّوْا يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ عَذاباً أَلِيماً فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ".

ثالثا، عفو و بلكه عذاب مذكور در آيه، عفو كردن و نكردن از عذاب دنيوى است، چون به نص آيات قرآنى عفو از عذاب اخروى ممكن نيست مگر بوسيله توبه يا بوسيله شفاعت، و فرض اينجاست كه در مورد منافقين نه توبه‏اى در كار است و نه شفاعتى، اما توبه، مشخص شد كه مورد نظر آيه نيست. و اما شفاعت، آنهم با آيات شفاعت ثابت شده كه شفاعت در آخرت جز به مؤمنينى كه ايمانشان مورد رضايت باشد نمى‏رسد، و ما بحث از آن را در جلد اول اين كتاب گذرانديم، پس، قطعا مقصود از عفو، عفو دنيوى و مقصود از عذاب، عذاب دنيوى است.