نقد و رد آن گفته‏ها - ترجمه تفسیر المیزان جلد 9

‌صفحه‌ى 225

آنها را ابو هريره و ابو بكر رساندند، و انتخاب على (ع) هم براى رساندن برائت آنهم نه از نظر اين است كه در شخص على خصوصيتى بوده بلكه از اين نظر بوده كه با رسم عرب آن وقت وفق مى‏داده، چون عرب وقتى مى‏خواست عهدى را بشكند يا خود معاهد آن را نقض مى‏كرد و يا مردى از اهل بيت او، و همين معنا باعث شد كه رسول خدا (ص) حكم برائت را از ابى بكر گرفته و به دست على بسپارد و او را روانه كند تا بدين وسيله سنت عرب را حفظ كرده باشد.

آن گاه اضافه كرده‏اند: معناى اينكه آن حضرت در جواب اين سؤال ابى بكر كه گفت" يا رسول اللَّه چيزى در باره من نازل شده؟" فرمود:" نه و ليكن از من پيامى نمى‏برد مگر خودم و يا مردى از من" همين است كه اگر من تو را عزل كردم و على را نصب نمودم براى اين بود كه اين سنت عربى را از بين نبرده باشم.

و لذا مى‏بينيم ابو بكر از پست خود عزل نمى‏شود، و هم چنان امير الحاج هست و عده‏اى از قبيل ابى هريره و آن ديگران كه در روايات اساميشان برده نشده از طرفش مامورند كه در ميان مردم ساير احكام را جار بزنند، و على (ع) يكى از اين عده و از مامورين ابى بكر بوده، و لذا در بعضى از روايات آمده كه ابو بكر در منى به خطبه ايستاد و وقتى خطبه‏اش تمام شد متوجه على (ع) شد و گفت: يا على برخيز و رسالت پيغمبر را برسان. اين بود آن مطالبى كه به منظور توجيه روايات گفته‏اند «1».

نقد و رد آن گفته‏ها

و هر دانشمند اهل بحثى كه به روايات و آيات رجوع كند، آن گاه در بحث و مشاجره‏اى كه علماء كلامى دو فرقه شيعه و سنى در باب افضليت كرده‏اند دقت نمايد جاى ترديدى برايش نمى‏ماند كه اهل سنت، بحث تفسيرى را كه كارش به دست آوردن مدلول آيات قرآنى است، با بحث روايى كه كارش برچيدن روايات صحيح از ميان روايت مجعول است و همچنين با بحث كلامى كه آيا ابى بكر افضل از على است و يا على افضل از ابى بكر است و يا امير الحاج بودن افضل است از تبليغ آيات برائت و اينكه اصلا در آن سال امير الحاج على بود يا ابى بكر، خلط كرده‏اند.

در حالى كه در بحث تفسيرى در پيرامون آيه نبايد بحث كلامى را پيش كشيد، پس بحث كلامى بايد به كلى كنار رود، و اما بحثى كه از نظر تفسير و از نظر روايات مربوط به آيات برائت كرده‏اند حق اين است كه آقايان از نظر تشخيص معانى آيات و سبب نزول آنها و

(1) تفسير ابن كثير ج 2 ص 333