(در ذيل آيات مربوط به جنگ بدر) - ترجمه تفسیر المیزان جلد 9

‌صفحه‌ى 71

اطاعت و هر عمل مورد خشنودى خدا است از معصيت و هر عملى كه موجب غضب او باشد، و فرقان در رأى و نظر جدا كردن فكر صحيح است از فكر باطل، همه اينها نتيجه و ميوه‏اى است كه از درخت تقوا به دست مى‏آيد، در آيه شريفه هم فرقان مقيد به يكى از اين چند قسم تفرقه نگشته، و اطلاقش همه را شامل مى‏شود، علاوه بر اينكه در آيات قبلى تمامى خيرات و شرور را ذكر كرده بود، پس فرقان در آيه مورد بحث شامل همه انحاء خير و شر مى‏شود، چون همه احتياج به فرقان دارند.

نظير آيه مورد بحث از جهت معنا آيه شريفه" وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ" «1» است.

و معناى" تكفير سيئات و آمرزش" در سابق ذكر شد، و آيه شريفه در حقيقت به منزله خلاصه‏گيرى مطالب و اوامر و نواهيى است كه آيات سابق متضمن آن بود. و معنايش اين است كه: اگر از خدا بترسيد موجبات رضاى خدا براى شما مشتبه به موجبات سخطش نمى‏شود، و اوامر و نواهيى كه بيان كرديم به يكديگر مختلط نمى‏گردد، علاوه اگر از خدا بترسيد خداوند گناهان شما را تكفير نموده و شما را مى‏آمرزد و خداوند داراى فضل عظيم است.

بحث روايتى

(در ذيل آيات مربوط به جنگ بدر)

در كافى به سند خود از عقيل خزاعى از امير المؤمنين (ع) روايت كرده كه فرمود: رعب و ترسيدن از جهاد با كسانى كه بايد با آنان جهاد كرد و آن كسانى كه يكديگر را در ضلالت پشتيبانى مى‏كنند خود ضلالت در دين و ذلت و خوارى در دنيا است، علاوه بر اينكه مسلمان را مستوجب آتش مى‏كند، چون مرعوب شدن و ترسيدن انسان را وادار به فرار از زحف (جنگ) مى‏كند، و خداوند در باره اين عمل نكوهيده فرموده:" يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا زَحْفاً فَلا تُوَلُّوهُمُ الْأَدْبارَ- اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد وقتى با كفار در جنگ روبرو مى‏شويد پشت به ايشان مكنيد" «2».

و در كتاب فقيه و علل به سند خود از ابن شاذان روايت كرده كه گفت: حضرت رضا

(1) و كسى كه از خدا بترسد خداوند برايش مخرجى قرار داده و از جايى كه گمانش را ندهد روزيشان مى‏دهد و كسى كه بر خدا توكل كند پس او وى را بس است. سوره طلاق آيه 3

(2) كافى ج 5 ص 36