داستان جنگ بدر - ترجمه تفسیر المیزان جلد 9

‌صفحه‌ى 27

و در تفسير برهان از ابن شهرآشوب روايت كرده كه رسول خدا (ص) در عريش فرمود: بارالها! اگر تو امروز اين گروه (مسلمين) را هلاك كنى بعد از اين روز، ديگر پرستش نخواهى شد، در اين موقع بود كه آيه" إِذْ تَسْتَغِيثُونَ" نازل گرديد، رسول خدا (ص) بيرون آمد در حالى كه مى‏فرمود: بزودى جمع مشركين شكست خورده و پا به فرار مى‏گذارند، خداوند هم او را با پنج هزار ملك سواره كمك نمود و عدد ايشان را در چشم مشركين بسيار وانمود كرد، و در عوض عدد مشركين را در نظر مسلمين اندك جلوه داد، و اين آيه نازل شد:" وَ هُمْ بِالْعُدْوَةِ الْقُصْوى‏"، آنان در دورترين نقطه مرتفع وادى و پشت ريگزارى وسيع قرار گرفته بودند و رسول خدا (ص) در نقطه مرتفع نزديك يك چاه قرار داشت «1».

مؤلف: در اين روايت نيز همان حرفى است كه در روايت قبل گفتيم.

و در مجمع البيان مى‏گويد: بلخى از حسن نقل كرده كه گفته است آيه" وَ إِذْ يَعِدُكُمُ اللَّهُ ..." قبل از آيه" كَما أَخْرَجَكَ رَبُّكَ مِنْ بَيْتِكَ بِالْحَقِّ" نازل شده و ليكن در تنظيم قرآن بعد از آن نوشته شده است «2».

مؤلف: تقدم مدلول يك آيه بر مدلول آن ديگرى از نظر وقوع در خارج ملازم اين نيست كه جلوتر هم نازل شده باشد، و از سياق آيه هيچ دليلى بر گفتار حسن نمى‏توان يافت.

و در تفسير عياشى از محمد بن يحيى خثعمى از امام صادق (ع) روايت كرده كه در ذيل آيه" وَ إِذْ يَعِدُكُمُ اللَّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَيْنِ أَنَّها لَكُمْ وَ تَوَدُّونَ أَنَّ غَيْرَ ذاتِ الشَّوْكَةِ تَكُونُ لَكُمْ" فرموده: شوكت آن برخوردى بود كه در آن قتال بود «3».

داستان جنگ بدر

مؤلف: نظير اين روايت را قمى نيز در تفسير خود نقل كرده است «4».

و در مجمع البيان مى‏گويد: سيره‏نويسان و نيز ابو حمزه و على بن ابراهيم در كتب تفسيرشان نقل كرده‏اند كه: ابو سفيان با قافله قريش از شام مى‏آمد با اموالى كه در آنها عطريات بود و در آن قافله چهل سوار از قريش بودند، پيغمبر اكرم (صلوات اللَّه عليه) چنين رأى داد كه اصحابش بيرون روند و راه را بر ايشان گرفته و اموال را بگيرند، لذا فرمود: اميد است خداوند اين اموال را عايد شما كند. اصحاب نيز پسنديدند، بعضى به عجله حركت كردند، و بعضى ديگر به كندى، چون باور نمى‏كردند كه رسول خدا (ص) از رموز جنگى‏

(1) تفسير برهان ج 2 ص 69

(2) مجمع البيان ج 4 ص 521 ط تهران‏

(3) تفسير عياشى ج 2 ص 49 ح 23

(4) تفسير قمى ج 1 ص 270