مراد از رسول در توصيف اهل كتاب به اينكه" آنچه را كه خدا و رسول او حرام كرده‏اند حرام نمى‏دانند" پيامبر اسلام (ص) مى‏باشد - ترجمه تفسیر المیزان جلد 9

‌صفحه‌ى 318

نساء و سور ديگر بر شمرده حلال دانسته‏اند، و نصارى خوردن مسكرات و گوشت خوك را حلال دانسته‏اند، و حال آنكه حرمت آن دو در دين موسى (ع) و عيسى (ع) و خاتم انبياء (ص) مسلم است. و نيز مال مردم خورى را حلال مى‏دانند، هم چنان كه قرآن در آيه بعد از آيه مورد بحث آن را به ملايان اين دو ملت نسبت داده و مى‏فرمايد:" إِنَّ كَثِيراً مِنَ الْأَحْبارِ وَ الرُّهْبانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوالَ النَّاسِ بِالْباطِلِ". «1»

و منظور از" رسول" در جمله" ما حَرَّمَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ" يا رسول خود ايشان است كه معتقد به نبوتش هستند، مثل موسى (ع) نسبت به ملت يهود، و عيسى (ع) نسبت به ملت نصارى، كه در اين صورت معناى آيه اين مى‏شود:" هيچ يك از اين دو ملت حرام نمى‏دانند آنچه را كه پيغمبر خودشان حرام كرده" و معلوم است كه مى‏خواهد نهايت درجه بى حيائى و تجرى ايشان را نسبت به پروردگارشان اثبات كند، و بفرمايد با اينكه به حقانيت پيغمبر خودشان اعتراف دارند، معذلك دستورات الهى را با اينكه مى‏دانند دستورات الهى است بازيچه قرار داده و به آن بى اعتنايى مى‏كنند.

و يا منظور از آن، پيغمبر اسلام است، و معنايش اين است كه" اهل كتاب با اينكه نشانهاى نبوت خاتم انبياء را در كتب خود مى‏خوانند؟ و امارات آن را در وجود آن جناب مشاهده مى‏كنند، و مى‏بينند كه او پليديها را بر ايشان حرام مى‏كند و طيبات را براى آنان حلال مى‏سازد، و غل و زنجيرهايى كه ايشان از عقايد خرافى بدست و پاى خود بسته‏اند مى‏شكند، و آزادشان مى‏سازد معذلك زير بار نمى‏روند و محرمات او را حلال مى‏شمارند".

مراد از رسول در توصيف اهل كتاب به اينكه" آنچه را كه خدا و رسول او حرام كرده‏اند حرام نمى‏دانند" پيامبر اسلام (ص) مى‏باشد

و بنا بر اين احتمال، غرض از توصيف آنها به عدم تحريم آنچه كه خدا و رسولش حرام كرده‏اند سرزنش ايشان است، و نيز تحريك و تهييج مؤمنين است بر قتال با آنها به علت عدم اعتنا به آنچه كه خدا و رسولش حرام كرده‏اند و نيز به علت گستاخى در انجام محرمات و هتك حرمت آنها.

و چه بسا يك نكته احتمال دوم را تاييد كند، و آن اين است كه اگر منظور از رسول در جمله" و رسوله" رسول هر امتى نسبت به آن امت باشد- مثلا موسى نسبت به يهود و عيسى نسبت به نصارى رسول باشند- حق كلام اين بود كه بفرمايد:" وَ لا يُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ" و رسول را به صيغه جمع بياورد، چون سبك قرآن هم همين اقتضاء را دارد، قرآن در نظائر اين مورد عنايت دارد كه كثرت انبياء را به رخ مردم بكشد، مثلا در باره بيم ايشان مى‏فرمايد:

(1) سوره توبه، آيه 34