(رواياتى در باره جنگ بدر و شان نزول آيات مربوطه) - ترجمه تفسیر المیزان جلد 9

‌صفحه‌ى 25

" إِذْ يُوحِي رَبُّكَ إِلَى الْمَلائِكَةِ أَنِّي مَعَكُمْ فَثَبِّتُوا الَّذِينَ آمَنُوا سَأُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُوا الرُّعْبَ ..."

ظرفى كه در اول آيه است حالش حال ظرفى است كه در جمله" إِذْ تَسْتَغِيثُونَ رَبَّكُمْ" و" إِذْ يُغَشِّيكُمُ النُّعاسَ" است، و معناى آيه احتياج به توضيح ندارد.

" فَاضْرِبُوا فَوْقَ الْأَعْناقِ وَ اضْرِبُوا مِنْهُمْ كُلَّ بَنانٍ" مراد از اينكه فرمود" بالاى گردن‏ها را بزنيد" اين است كه سرها را بزنيد، و مراد از" كُلَّ بَنانٍ" جميع اطراف بدن است، يعنى دو دست و دو پا و يا انگشتان دست‏هايشان را بزنيد تا قادر به حمل سلاح و به دست گرفتن آن نباشند.

ممكن هم هست خطاب در" فاضربوا ..." به ملائكه باشد و اتفاقا همين مطلب هم به ذهن مى‏رسد، و آن وقت زدن بالاى گردن‏ها و زدن همه بنان همان معناى ظاهريش مقصود باشد، و يا كنايه است از ذليل كردن ايشان و اينكه با ارعاب، قوه و نيروى امساك را از دست‏هاى ايشان سلب كنند، و نيز ممكن است خطاب به مؤمنين باشد و غرض تشجيع ايشان عليه دشمنان باشد و خواسته است قدم‏هاى ايشان را ثابت‏تر و دلهايشان را محكم‏تر نموده و ايشان را بر عليه مشركين تحريك كنند.

" ذلِكَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ مَنْ يُشاقِقِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ"" مشاقة" به معناى مخالفت است و اصل آن" شق" به معناى بعض است، و گويا مخالفت را از اين جهت" مشاقة" گفته‏اند كه مخالفت، آن بعض و آن ناحيه‏اى را مى‏گيرد كه غير از ناحيه طرف مقابل است، و معناى آيه اين است كه: اين عذاب را خداوند به اين خاطر بر سر مشركين آورد كه خدا و رسول را مخالفت مى‏كردند و بر مخالفتشان اصرار مى‏ورزيدند و كسى كه با خدا و رسول مخالفت كند خداوند شديد العقاب است.

" ذلِكُمْ فَذُوقُوهُ وَ أَنَّ لِلْكافِرِينَ عَذابَ النَّارِ" خطاب تشديدى است بر كفار و عذابى را كه نازل شده به ايشان نشان داده و مى‏فرمايد: اين عذاب را بچشيد، و علاوه خاطرنشان مى‏سازد كه به دنبال اين عذاب، عذاب آتش را در پى داريد.

بحث روايتى

(رواياتى در باره جنگ بدر و شان نزول آيات مربوطه)

در مجمع البيان از ابن عباس نقل كرده كه گفته است: در روز بدر بعد از آنكه هر دو