روايتى در ذيل آيه شريفه:" فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ ..." - ترجمه تفسیر المیزان جلد 9

‌صفحه‌ى 492

" يَحْلِفُونَ لَكُمْ لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنْ تَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لا يَرْضى‏ عَنِ الْقَوْمِ الْفاسِقِينَ" در آيه قبلى مى‏فرمود: اين سوگند ايشان براى اين است كه بدين وسيله شما را از خود منصرف كنند، و اينك در اين آيه مى‏فرمايد: سوگند مى‏خورند تا علاوه بر آن، شما را از خود راضى هم بكنند، و شما مقصود اولى ايشان را عملى بكنيد يعنى متعرضشان نشويد، براى اينكه ايشان پليدند، و براى ايمان و آن قداست و طهارتش سزاوار نيست كه متعرض پليديهاى نفاق و دروغ و قذارت كفر و فسق گرديد، و ليكن مقصود دومى ايشان را به هيچ وجه عملى نكنيد و بدانيد كه اگر هم شما از آنها راضى شويد خداوند از آنها براى آن فسقى كه دارند راضى نخواهد شد، و خداوند از مردم فاسق راضى نمى‏شود.

پس، منظور اين است كه: اگر شما از ايشان راضى شويد از كسانى راضى شده‏ايد كه خداوند از ايشان راضى نيست، و رضايت شما بر خلاف خوشنودى خداست، و براى هيچ مؤمنى سزاوار نيست از چيزى كه مايه سخط و غضب خداست راضى شود. اين نوع تعبير در رساندن مطلب بليغ‏تر و رساتر است تا اينكه تصريح كند و بفرمايد: از منافقين راضى نشويد.

بحث روايتى

روايتى در ذيل آيه شريفه:" فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ ..."

در الدر المنثور در تفسير جمله" فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ" آمده كه ابن ابى حاتم از جعفر بن محمد از پدرش (ع) روايت كرده كه فرمود: جنگ تبوك آخرين جنگى بود كه رسول خدا (ص) در آن شركت جست، و آن را به مناسبت اينكه در آيه شريفه فرموده:" قالُوا لا تَنْفِرُوا فِي الْحَرِّ" غزوه حر و غزوه عسرت نيز ناميده‏اند «1».

و نيز در آن كتاب است كه ابن جرير، ابن ابى حاتم و ابن مردويه از ابن عباس روايت كرده‏اند كه گفت: رسول خدا (ص) مردم را دستور داده بود تا با او حركت كنند و چون اين واقعه در تابستان رخ داد و هوا گرم بود عده‏اى گفتند: يا رسول اللَّه! هوا بسيار گرم است و ما طاقت بيرون رفتن نداريم و شما نيز بيرون نرويد. خداى تعالى در پاسخشان فرمود:" بگو آتش جهنم داغ‏تر و سوزان‏تر است، اگر مى‏فهميديد" و رسول خدا (ص) را دستور داد تا بيرون رود «2».

(1 و 2) الدر المنثور ج 3 ص 265