معناى آيه شريفه:" وَ اتَّقُوا فِتْنَةً لا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً" بنا بر قرائت مشهور و بنا بر قرائت" لتصيبن" - ترجمه تفسیر المیزان جلد 9

‌صفحه‌ى 65

و از جمله مفاسد شوم اين فتنه اين است كه امت اسلام حتى بعد از آنكه به اشتباهات و اعمال زشت خود تنبه پيدا كند نمى‏تواند از آن عذاب دردناكى كه اين فتنه به بار آورده خود را نجات دهد، آرى" كُلَّما أَرادُوا أَنْ يَخْرُجُوا مِنْها مِنْ غَمٍّ أُعِيدُوا فِيها وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِيقِ" «1».

يكى از مفسرين هم به اين معنا كه ما براى آيه كرديم تفطن يافته و گفته است كه آيه شريفه امت اسلام را به فتنه‏اى تهديد كرده كه وحدت كلمه‏شان را بر هم زده و دچار تفرقه و پراكندگيشان مى‏كند، و اگر از آن فتنه پرهيز نكنند دچار عذاب شديدى مى‏شوند، ولى اين مفسر زحمت زيادى به خود داده تا بلكه عذاب مزبور را به عذاب دنيوى توجيه نموده و اطلاق آيه را تقييد كند و ليكن" أَنَّى لَهُمُ التَّناوُشُ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ- كجا مى‏تواند با اين تمحلات و توجيهات دور، اطلاق آيه را مقيد سازد".

معناى آيه شريفه:" وَ اتَّقُوا فِتْنَةً لا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً" بنا بر قرائت مشهور و بنا بر قرائت" لتصيبن"

در اينجا به توضيح الفاظ آيه پرداخته و مى‏گوييم:

بنا بر قرائت زيد و قرائت اهل بيت (ع) كه آيه را" و اتقوا فتنة لتصيبن الذين ظلموا منكم خاصة" قرائت كرده‏اند لام در" لتصيبن" لام قسم و نون آن نون تاكيد ثقيله است، و تقدير آيه اين است كه:" بپرهيزيد از فتنه‏اى كه قسم مى‏خورم كه خواهد رسيد به آن كسانى از شما كه ظلم كردند"، و كلمه" خاصة" حال از فتنه است، و معنايش اين است كه" بپرهيزيد از فتنه‏اى كه رسيدنش مختص به آن كسانى از شما است كه ظلم كردند" و خطاب آيه به عموم مردمى است كه ايمان آورده بودند.

البته خواننده محترم بايد در نظر بگيرد آن معنا و بيانى را كه ما در گذشته براى جمله" الَّذِينَ آمَنُوا" گذرانيده و گفتيم كه اين خطاب در آياتى كه در اول بعثت نازل شده اگر قرينه صارفه‏اى در كلام نباشد حمل بر تشريف مى‏شود (يعنى منظور آن احترام كردن مؤمنين و دلگرم ساختن ايشان است) و نيز بايد دانست كه فتنه‏هاى صدر اسلام همه منتهى به اصحاب بدر مى‏شود، بنا بر اين آيه شريفه تمامى مؤمنين را از فتنه‏اى كه بعضى از ايشان بپا مى‏كنند زنهار مى‏دهد، و اين نيست مگر براى اينكه آثار سوئش دامنگير همه مى‏شود.

و اما بنا بر قرائت مشهور كه آيه را:" وَ اتَّقُوا فِتْنَةً لا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً" قرائت كرده‏اند، در باره كلمه" لا" گفته‏اند كه" لاى ناهيه" است، و" نون مشدد" نهى را تاكيد مى‏كند، و كلمه" لا تصيبن" جواب امر در" اتقوا" نيست، بلكه كلام، جارى مجراى‏

(1) هر گاه خواهند از دوزخ بدر آيند و از غم و اندوه آن نجات يابند باز فرشتگان عذاب، آنان را به دوزخ برگردانند و گويند باز بايد عذاب آتش سوزان را بچشيد. سوره حج آيه 22