ترجمه تفسیر المیزان جلد 9

‌صفحه‌ى 233

(ص) است كه آن را مى‏دانسته‏اند، چون يا خودشان شاهد جريان بوده‏اند و يا از كسانى كه شاهد و ناظر بوده‏اند شنيده‏اند چه ربطى به ما دارد. و اگر مقصودش عوام و خواص بعد از رسول خدا (ص) است، و مردم اعصار بعد در اين مساله عملى شكى نداشته‏اند، مى‏گوييم مردم اعصار بعد، غير از راه روايت چه راه ديگرى براى اطلاع از اين داستان داشته‏اند؟ روايات هم كه حالش اين است كه هيچيك از آنها در يك كلمه اتفاق ندارند.

يكى مى‏گويد: فقط على (ع) مامور به بردن آيات برائت بود. آن ديگرى مى‏گويد: ابو بكر هم همراه و شريكش بود. سومى مى‏گويد: ابو هريره و عده‏اى ديگر كه اساميشان را نبرده نيز با آن دو شركت داشتند.

از طرفى ديگر، يكى از آن روايات دارد: آيات مورد بحث نه آيه بود. ديگرى دارد: ده آيه بوده. سومى دارد: شانزده آيه بوده. چهارمى دارد: سى آيه. و پنجمى مى‏گويد: سى و سه آيه.

و ششمى مى‏گويد: سى و هفت آيه. و هفتمى مى‏گويد: چهل آيه. و هشتمى دارد: تمام سوره برائت بود.

باز از جهت ديگر يكى مى‏گويد: ابو بكر به ماموريت خودش كه امارت حاج بوده رهسپار شد. ديگرى مى‏گويد: از نيمه راه برگشت، و لذا بعضى از آقايان اهل سنت مانند ابن كثير اين روايت را تاويل كرده و گفته است: مقصود اين است كه بعد از حج و انجام ماموريت برگشت. عده ديگر از آقايان گفته‏اند: برگشت تا بپرسد چرا رسول خدا (ص) او را از بردن برائت عزل كرد. و در روايت انس كه ذيلا ايراد مى‏گردد صريحا دارد: رسول خدا (ص) ابو بكر را براى بردن برائت روانه ساخت، آن گاه او را خواست و آيات برائت را از او گرفت.

و نيز از يك نظر ديگر، يكى از آن روايات دارد: زيارت مورد بحث در ذى الحجة واقع شد، و مقصود از حج اكبر تمامى ايام حج بوده. آن ديگرى دارد: حج اكبر روز عرفه بوده. سومى دارد: روز قربان بوده. چهارمى دارد: روز يازدهم بوده. و همچنين روايتى هم دارد كه اصلا آن سال ابو بكر در ذى القعده به زيارت رفت.

باز از يك نظر ديگر، عده‏اى روايات دارد: ماههاى سياحت كه خداوند معاهدين را در آن ماهها مهلت داد ابتدايش ماه شوال بوده. ديگرى دارد: از ذى القعده بوده. سومى دارد: از دهم ذى الحجه شروع مى‏شده. چهارمى دارد: از يازدهم ذى الحجه بوده، و همچنين روايات ديگر.