ترجمه تفسیر المیزان جلد 9
لطفا منتظر باشید ...
صفحه‌ى 290رسول خدا (ص) است، كه به امر خدا مامور شد در برابر مسلمين ايراد كند، و ابتدايش جمله" قُلْ إِنْ كانَ آباؤُكُمْ ..." است. آن گاه براى توجيه اينكه چرا فرمود" لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ ..." و نفرمود" و لقد نصركم اللَّه ..." زحمت فراوانى به خود داده است.و ليكن از جهت لفظ آيات دليلى بر اين گفتار نيست، بلكه دليل بر خلاف آن هست، براى اينكه داستان حنين و متعلقات آن از قبيل منتهايى كه خداوند بر مسلمين نهاد و آنها را يارى نمود و سكينت در دلهايشان ايجاد كرد و ملائكه را نازل كرد و كفار را عذاب داد و از هر كه خواست درگذشت،- خود از نظر هدف يك امر مستقلى است و براى خود اهميت زيادى را حائز است، و بلكه از نظر نتيجه، از آيه" قُلْ إِنْ كانَ آباؤُكُمْ وَ أَبْناؤُكُمْ" مهمتر است، و حد اقل مثل آنست و دست كمى از آن ندارد. و بنا بر اين، معنا ندارد كه بگوئيم اين داستان از نظر معنا تتمه آن آيه است.پس، اگر نقل اين يادآورى مانند آيه" قُلْ إِنْ كانَ آباؤُكُمْ" از چيزهايى بود كه به رخ مردم كشيدنش واجب بود، جا داشت در اولش بفرمايد:" و قل لهم لقد نصركم اللَّه فى مواطن كثيرة ..."، چون قرآن كريم در نظاير اين معنا، كلمه" قل" را تكرار كرده، از آن جمله فرموده:" قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحى إِلَيَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ ... قُلْ أَ إِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذِي خَلَقَ الْأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ" «1» و همچنين در مواردى ديگر.علاوه، اگر فرضا بنا باشد اين آيات سهگانه مقول قول بوده باشند، با در نظر گرفتن التفات و ساير نكاتى كه در آنها بكار رفته نمىتوانند مقول همان" قل" در آيه:" قُلْ إِنْ كانَ ..."، بوده باشد. پس، بايد گفت آيه مورد بحث متمم آن آيه نيست.در اين آيات سؤالى پيش مىآيد، و آن اين است كه با اينكه در ميان مسلمين منافقين و ضعفاى در ايمان و دارندگان ايمان صادق به اختلاف مراتب وجود داشتند، با اين حال چرا در آيات مورد بحث خطاب را به عموم كرده؟ جواب آن اين است كه: درست است كه همه در يك درجه از ايمان نبودند، و ليكن همين قدر كه مؤمنين صادق الايمان نيز در ميان آنان بودند كافى است كه خطاب به عموم شود، چون همين مسلمين بودند كه با همين اختلاف در مراتب ايمانشان، در جنگهاى بدر، احد، خندق، خيبر، حنين و غير آن شركت كردند.و" يَوْمَ حُنَيْنٍ" يعنى روزى كه واقعه حنين در آن روز اتفاق افتاد و در آن بيابان ميان
