ترجمه تفسیر المیزان جلد 9

‌صفحه‌ى 480

كنيم خدا او را مى‏آمرزد بيش از هفتاد بار استغفار مى‏كردم.

آن گاه رسول خدا بر جنازه‏اش نماز خواند و او را تشييع كرد و كنار قبر او ايستاد تا از دفنش فارغ شدند. من از جسارت و جرأت خودم بر رسول خدا (ص) تعجب كردم، با اينكه خدا و رسول داناترند. به خدا سوگند جز اندك زمانى نگذشت كه اين دو آيه نازل شد:" وَ لا تُصَلِّ عَلى‏ أَحَدٍ مِنْهُمْ ماتَ أَبَداً وَ لا تَقُمْ عَلى‏ قَبْرِهِ" كه بعد از نزول آن ديگر رسول خدا (ص) بر هيچ منافقى نماز نخواند تا آنكه خداى تعالى او را قبض روح كرد.

مؤلف: اينكه رسول خدا (ص) در اين روايت فرمود" اگر مى‏دانستم در صورتى كه بيش از هفتاد بار برايش ..." صريح است در اينكه آن جناب مايوس بوده است از اينكه مغفرت الهى شامل حال عبد اللَّه بن ابى شود و اين خود شاهد است بر اينكه منظور از جمله" مرا اختيار داده‏اند، زيرا به من فرموده‏اند چه براى ايشان استغفار كنى و چه نكنى ..." اين است كه خداى تعالى مساله را بطور ترديد آورده و آن جناب را صريحا از استغفار نهى نكرده است. نه اينكه بطور حقيقت مخيرش كرده باشد بين استغفار و عدم استغفار تا نتيجه‏اش آن شود كه اگر آن جناب استغفار كند مغفرت حاصل گردد يا حصول آن اميد رود.

و از اينجا فهميده مى‏شود كه استغفار رسول خدا (ص) براى عبد اللَّه ابن ابى و نماز خواندنش بر جنازه او و ايستادنش بر قبر او به فرضى كه چيزى از اين مطالب ثابت باشد براى طلب آمرزش و دعاى جدى نبوده هم چنان كه در روايت قمى و رواياتى ديگر گفتارى در اين باب مى‏آيد.

و در همان كتاب از ابن ابى حاتم از شعبى روايت آمده كه عمر بن خطاب گفت: من در اسلام گرفتار لغزشى شدم كه در همه عمرم به مثل آن گرفتار نشدم و آن اين بود كه رسول خدا (ص) خواست بر جنازه عبد اللَّه بن ابى نماز گزارد من جامه‏اش را كشيدم پس از آن گفتم به خدا سوگند كه خدا بتو چنين دستورى نداده است، مگر نفرموده است:" اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ، إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ" رسول خدا (ص) فرمود پروردگارم مرا مخير كرده و فرموده" چه برايشان استغفار كنى و چه نكنى" آن گاه رسول خدا (ص) كنار قبر نشست مردم به پسرش مى‏گفتند: اى حباب چنين كن، اى حباب چنان كن. رسول خدا (ص) فرمود حباب نام شيطان است، نام تو عبد اللَّه است.

و در تفسير قمى در ذيل آيه" اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ ..." گفته است: اين آيه بعد از مراجعت رسول خدا (ص) به مدينه نازل شد، و در آن ايام عبد اللَّه ابن ابى مريض‏