ترجمه تفسیر المیزان جلد 9

‌صفحه‌ى 87

خاموش كردن نور دعوتش كه يگانه آرزويشان بود با هم مشورت كرده‏اند، و همين دلالت، رواياتى را كه در شان نزول آيه وارد شده است تاييد مى‏كند، چون در آن روايات كه- ان شاء اللَّه- بزودى در بحث روايتى آينده خواهد آمد نيز دارد كه مشركين در" دار الندوة" در باره امر آن جناب با يكديگر گفتگو مى‏كرده‏اند.

" وَ إِذا تُتْلى‏ عَلَيْهِمْ آياتُنا قالُوا قَدْ سَمِعْنا لَوْ نَشاءُ لَقُلْنا مِثْلَ هذا ..."

كلمه" اساطير" به معناى احاديث و جمع" اسطوره" است، و بيشتر در اخبار خرافى استعمال مى‏شود. جمله" قَدْ سَمِعْنا" و جمله" لَوْ نَشاءُ لَقُلْنا" و همچنين تعبير به" مِثْلَ هذا" با اينكه مى‏بايست گفته باشند" مثل هذه" و يا" مثلها" همه حكايت كلام مشركين است، كه اهانت ايشان را به آيات خدا و بى اعتنايى آنها را نسبت به مقام رسالت مى‏رساند، و نظير آن، آيه" إِنْ هذا إِلَّا أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ- نيست اين جز همان خرافات پيشينيان" است.

و معناى آيه اين است كه:" وَ إِذا تُتْلى‏ عَلَيْهِمْ آياتُنا" وقتى آيات ما كه ترديدى در آن نيست كه از ناحيه ما است، بر ايشان تلاوت مى‏شود با اينكه به خوبى كشف مى‏كند از آن دين حقى كه ما از ايشان خواسته‏ايم مع ذلك لجاجت و عناد به خرج داده و از در توهين به امر آن، و بى اعتنايى به امر رسالت ما گفتند:" قَدْ سَمِعْنا" خيلى خوب شنيديم، و فهميديم كه اين حرفها كه براى ما مى‏خوانى هيچ حقيقتى ندارد، حقيقتش اين است كه از همان خرافات عهد قديم است،" لَوْ نَشاءُ لَقُلْنا مِثْلَ هذا" اگر بخواهيم ما هم مى‏توانيم مثل آن را ببافيم، اما، ما به امثال اين گونه مطالب خرافى اعتنايى نداريم.

" وَ إِذْ قالُوا اللَّهُمَّ إِنْ كانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِكَ ..."

كلمه" امطار" به معناى نازل كردن چيزى است از بالا به پايين، و ليكن بيشتر در قطرات باران استعمال مى‏شود، ممكن هم هست بگوييم در لغت به معناى همان باريدن باران است، و ليكن در آمدن سنگ از آسمان بطور استعاره استعمال شده است، و به هر حال اينكه گفتند:" فَأَمْطِرْ عَلَيْنا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ" و به اسم آسمان تصريح كردند، براى دلالت بر اين است كه اين سنگ باريدن صرفا به نحو يك آيه از آيات آسمانى باشد، و مانند ساير آيات آسمانى هلاكت خدايى شمرده شود.

پس باريدن سنگ از آسمان بر سر ايشان كه درخواست آن را كرده بودند خود يكى از اقسام عذاب است، و ساير اقسام آن داخل در تحت جمله" أَوِ ائْتِنا بِعَذابٍ أَلِيمٍ" مى‏باشد، و به همين منظور يعنى به منظور اينكه تمامى اقسام باقيمانده را شامل شود كلمه عذاب را نكره و بدون الف و لام آورد، و معنايش اين است:" يا عذاب ديگرى بر ما بفرست كه دردناك‏