صهبای حج نسخه متنی

اين‏بدان جهت است كه كلماتي كه اسلام بر آن بنيان نهاده شده چهارتاست واين‏كلمات همان تسبيحات اربعه(سُبحان اللهِ والحمد لله ولاإله إلاّ الله والله أكبر) است[1].

بر اساس اين روايت، اولاً كعبه از بيت معمور كه از عرش متنزّل است، نازل شده، البته تنزل به نحو تجلّي كه منزّه از تجافي است. ثانياً راز تربيع در عوالم سه‏گانه طبيعت و مثال و عقل همان تربيع كلماتي است كه بر تنزيه و تحميد و تهليل و تكبير دلالت مي‏كند.

گرچه برخي تحليلها در بيان راز نامگذاري كعبه بر خلاف لغت نيست، مانند اينكه گفته شده: كعبه را بر اثر شكل مكعب‏گونه آن كعبه ناميده‏اند، يا اين كه چون چهار ديوار دارد و از هر طرف برجسته است، آن برجستگي را كعب مي‏گويند، چنانكه برجستگي پا را «كعب» و برجستگي بدن حوريان را «كواعب» مي‏گويند: (وكواعب أتراباً)[2]؛ ليكن مفاد كلام بلند و نوراني امام صادق(عليه السلام) اين است كه تسبيحات اربعه كه نظام هستي مبتني بر آنهاست، باعث تحقّق عرش مي‏شود و آن باعث تحقّق بيت‏المعمور كه چهار ضلع دارد مي‏شود، و بالأخره بيت‏المعمور باعث تحقّق موجودي طبيعي در عالم طبيعت مي‏شود كه كعبه است و چهار ديوار دارد؛ يعني آنچه در عالم طبيعت است الگويي از عالم مثال است، و عالم‏مثالْ خود الگويي از عالم مجرّدات است، و عالم مجرّدات نيز الگويي از اسماي حسناي الهي است. خلاصه اينكه، آن نظام ربّاني مايه تحقّق نظام عقلي، مثالي و طبيعي است.

[1] ـ بحار، ج 96، ص 57. ر.ك: همين كتاب، پانوشت صفحه 181.

[2] ـ سوره نبأ، آيه 33.