حقيقت انسان كامل، سرّ همه عبادات
براي راهيابي به اسرار عبادت نشانههايي است. توضيح اينكه، آنچه شرط صحت و قبول طولي عبادت است نه شرط عَرضي آن از اسرار عبادت محسوب ميشود؛ مثلاً طهارت شرط صحت نماز است: «لا صلاة إلاّ بطهور»[1]، همانطور كه فاتحةالكتاب جزء قطعي آن است: «لا صلاة إلاّ بفاتحةالكتاب»[2]، ليكن اين گونه از اشتراط و توقف گرچه تقدم رتبي را به همراه دارد، ليكن از لحاظ سِرّشناسي در عَرْض عبادت مشروط و موقوف قرار دارد، نه در طول آنها؛ زيرا شرط طولي قبول طهارت و نماز نيز پرهيزكاري است: (إنّما يتقبَّل الله من المتَّقين)[3].قبول تقوا نيز رهن ولايت انسان كامل است؛ زيرا هيچ عبادتي حتي تقوا بدون تولّي معصومين)عليهم السلام) مقبول نخواهد بود؛ حتي پذيرش والي بودن آنان بدون اعتقاد به ولايت تكويني آن ذوات عظام مقبول نيست[4]؛ زيرا ولايت تكويني، سرّ والي بودن و سرپرستي جوامع بشري آنان خواهد بود؛ يعني پذيرش سرپرستي آنان مانند نماز و روزه و زكات و حج و... از فروع دين به شمار ميرود[5]، وهر فرعي داراي اصل است كه سرّ آن فرع محسوب ميگردد. در اين باره آنچه جزو فروع دين است قبول سرپرستي آنان است و آنچه از اصول دين به شمار ميآيد ايمان به لزوم نصب آنان از طرف خداي سبحان و مظهريت آنها براي خداوند است.[1] ـ وسائل الشيعه، ج 1، ص 222. [2] ـ مستدرك الوسائل، ج 4، ص 158؛ به همين مضمون در وسائلالشيعه، ج 4، ص733 ـ 732. [3] ـ سوره مائده، آيه 27. [4] ـ وسائل الشيعه، ج 1، ص 96 ـ 90. [5] ـ همان، ص 197.