اسلام از آن جهت كه دين جهانشمول و برنامه آموزنده جهاني است و همواره دو اصل زوالناپذيرِ «همگاني» و «هميشگي» بودن، يعني «كليّت» و «دوام» را گوشزد ميكند، بايد برنامههاي آن هم جهاني بوده و نمودار زندهاي از كليّت و دوام باشد. بر همين اساس، ميتوان حج را به عنوان يكي از شاخصترين برنامههاي جهاني اسلام يادآور شد و همگاني و هميشگي بودن آن را سند گوياي كليّت و دوام دين الهي دانست؛ زيرا حج وظيفهاي ديني است كه بر بسياري از مبادي و اصول استوار است و تحقّق حج بدون تحقّق آن مبادي، ممكن نيست و اگر حج، همگاني و هميشگي بود همه آن اصول اعتقادي و مبادي فكري، داراي كليّت و دوام است؛ چون حج دستوري جداي از آن اصول اعتقادي نيست و بدون آنها مقبول نخواهد بود.
جهانشمولي حج از منظر قرآن كريم
براي آنكه جهاني بودن حج به وضوح تبيين شود، ابعاد گوناگون آن را بررسيميكنيم تا روشن شود كه متن اين عبادت ديني، گسترش و دوام را به همراه دارد.