بخش چهارم: زيارت - صهبای حج نسخه متنی

بخش چهارم: زيارت

فصل يكم : اِتمام حج و عمره با زيارت

درباره اِتمام حج و عمره كه در آيه شريفه (وأتمّوا الحجّ والعمرة لله)[1] بدان امر شده، گذشته از بحثهاي فقهي كه درباره دلالت اين آيه بر تحصيل اجزا و شرايط حج و پرهيز از موانع آن مطرح شده، در برخي روايات مصداق ديگري براي اتمام حج ذكر
شده است و آن اينكه حج‏گزار پس از انجام مناسك به زيارت امام(عليه السلام) مشرف شود.

[1] ـ سوره بقره، آيه 196. «اِتمام»، گاه به لحاظ امتداد زماني است؛ مانند اِتمامي كه درآيه‏شريفه «ثمّ أتموا الصيام إلي اليل»(سوره‏بقره، آيه187) بدان امر شده است؛وگاه‏به لحاظ رعايت همه شرايط و انجام همه اجزاء و پرهيز از موانع‏تماميت‏فعل مأمورٌبه است؛ مانند اِتمامي كه در آيه شريفه «وأتمّوا الحجّ والعمرةلله» مطرح است؛ چنانكه در برخي روايات، اِتمام حج، اِحرام بستنِ درميقاتهاي معين، دانسته شده است (وسائل‏الشيعه، ج8، ص234 و 243 ـ 241).

بنابراين، همان گونه كه لقاي امام (عليه‏السلام) از مصاديق باطني اِتمام حج بيان شده، مراعات تقواي الهي و پرهيز از لغو و لهو نيز از مصاديق آن به شمار آمده است. چنانكه امام صادق (عليه‏السلام) فرمود: «إتمامهما أن لا رفثَ ولا فسوقَ ولا جدال في الحج»(وسائل‏الشيعه، ج9، ص110). يعني آيه بعد، بيانگر مراد از اِتمام است. همچنين آن حضرت در روايت ديگري در اين باره فرمود: «إذا أحرمت فعليك بتقوي الله وذكر الله كثيراً وقلة الكلام إلا بخير فإنّ من تمام الحج والعمرة أن يحفظ المرء لسانه إلا من خير»(كافي، ج4، ص338).