صهبای حج نسخه متنی

آنگاه كسي كه مراحل چهارگانه مزبور را پيمود، قلب او عرش خداوند رحمان خواهد بود: «قلب المؤمن عرش الرحمان»[1]. در كتابهاي معرفتي بعضي از مطالب بلند را «حكمت عرشي» مي‏گويند. اين بدين معناست كه اين مطلب به قلب كسي وارد شده كه قلب او عرش رحمان است. البته گاهي ممكن است بر اساس همين تناسبها مطلبي عميق را عرشي بنامند، ليكن اهل معرفت فقط مطلبي را كه مستقيماً در قلبشان تنزل مي‏كرد، از باب «قلب المؤمن عرش الرحمان»، از آن به مطلب عرشي تعبير مي‏كردند، نه هر مطلب‏سَميك و بلندي كه ديگران آنرا يافته و گفته‏اند.

با توجه به روايتي كه بيانگر راز تربيع كعبه بود، معناي اين حديث كه: كعبه از جايگاه خويش تا اعماق آسمان، قبله است: «إنها قبلة من موضعها إلي السماء»[2] نيز آشكار مي‏شود؛ زيرا اگرچه ظاهر اين حديث بر وجوب رويكرد به اين بُعد عمودي به عنوان تشريع، دلالت دارد امّا باطن آن بر ارتباط وجودي ميان عوالم طبيعت و مثال و عقل دلالت مي‏كند. راهي كه پيمودن آن براي نيل به اين حقايق ممكن است، تأمل و تدبّر در معارف مستفاد از «تسبيح و تحميد و تهليل و تكبير» است.

حكما براي هر موجودي سه مرحله قائلند: وجود مادّي در عالم طبيعت، وجود مجرّد برزخي در عالَم مثال، و وجود عقلي در نشئه تجرّدات عقلي، ولي نزد اهل معرفت هر شيئي چهار نشئه وجودي دارد:

1-عالم طبيعت.

2- عالم مثال.

[1] ـ بحار، ج 55، ص 39.

[2] ـ وسائل الشيعه، ج3، ص 247.