صهبای حج نسخه متنی

مراد از قبله در اين آيه شريفه، «مصلا» و محل نماز است نه «جهت» نماز؛ يعني اكنون كه توان بازسازي و نوسازي مراكز عبادي و برگزاري عبادتهاي گروهي را نداريد در خانه‏هاي خود نماز گزارده، خدا را عبادت كنيد. اين آيه بدين معنا
نيست كه بني‏اسرائيل اگر در بيرون از خانه خود نماز بخوانند حتماً بايد هنگام نماز روي آنها به سوي منزل خودشان باشد تا اين شبهه پيش آيد كه چگونه منازل آنها قبله نمازشان قرار گرفت؟ البته سعيدبن جبير گفته است: «قبله» در اين آيه به معناي «متقابل» بوده، مراد اين است كه «خانه‏هايتان را روبرو و مقابل هم بسازيد»[1] تا از حال هم با خبر شده و از امنيت برخوردار باشيد.

به هر تقدير، بين اين آيه و آيه‏اي كه اولين قبله بودن كعبه از آن استظهار شد منافاتي وجود ندارد؛ زيرا اين آيه بدين معنا نيست كه هرگاه كسي از قوم موسي(عليه السلام) در خارج از خانه خود نماز مي‏گزارد مي‏بايست روبه خانه خود ايستاده، آن را قبله خود قرار دهد؛ زيرا قبل از ويراني مراكز عبادي به دست فرعونيان، قبله مساجد و معابد بني‏اسرائيل كعبه بود، قهراً به هنگام نماز گزاردن در خانه‏هايشان هم روبه كعبه ايستاده آن را قبله قرار مي‏دادند.

نكته ديگر اينكه، «بيت المقدس» كه باني آن حضرت سليمان(عليه السلام) است، از زمان آن حضرت به بعد قبله بوده است[2]. مسلمانان نيز پيش از تحويل قبله، به آن سو نماز مي‏خواندند. البته به لحاظ اين كه بيت‏المقدّس در شمال‏غربي كعبه واقع است، رسول اكرم‏صلي الله عليه و آله و سلم در مكه، چنانكه قبلاً بيان شد، در جنوب كعبه مي‏ايستادند، به گونه‏اي كه كعبه بين ايشان و بيت‏المقدس باشد تا در آنِ واحد هم روبه كعبه باشند و هم رو به بيت المقدس[3].

[1] ـ مجمع‏البيان، ج 6 ـ 5، ص 195.

[2] ـ بحار، ج 19، ص 201.

[3] ـ همان، ج 81، ص 59.