صهبای حج نسخه متنی

«هُم موضع سرّه ولَجَأُ أمره وعيبة علمه
وموئل حُكمه وكُهوف كُتبه وجبال دينه، بهم أقام انحناء ظهره وأذهب ارتعاد فرائصه»[1].

از آن جهت كه سرّ عبادت به مثابه روح آن بوده و حكم و ادب وي به منزله بدن اوست، همواره در قرآن كريم انفاق سرّي بر انفاق جهري مقدّم ياد شده، چنانكه غالباً در همين زمينه شب بر روز جلوتر ذكر مي‏شود[2]، و منشأ تقدم سرّ بر جهر و شب بر روز همان است كه در نشئه خلوت و پرهيز از غير، شهود حق بهتر و بي‏پيرايه‏تر خواهد بود:

(إنّ ناشئة الّيل هي أشدُّ وطءاً وأقوم قيلاً)[3].

البته وقتي سالك واصل، مظهر «لا يشغله شأن عن شأن»[4] شد ديگر ليل و نهار براي او يكسان و سرّ و جهر در نزد او برابر است؛ زيرا به جايي رسيده كه صباح و مساء را بدانجا راه نيست: «ليس عند ربك صباح ولا مساء»[5]، و سرّ و جهر را به آن مقام بار نخواهد بود؛ چون از قلمرو قياس گذشت و از مساحت نسبت سپري شد. پس اگر سالكي همه شب را به ذكر آيه مخصوصي به سر مي‏برد، يا به منظور تعليم غير است و يا قبل از وصول به هدف نهايي است؛ مانند آنچه از رسول اكرم‏صلي الله عليه و آله و سلم رسيده است كه شبي را با تلاوتِ (إن تعذّبهم فإنّهم عبادك وإن تغفر لهم فإنّك أنت العزيز الحكيم)[6] سپري كرد، و (بسم الله الرّحمن الرّحيم) را بيست بار تكرار كرد، و سعيد بن جبير شبي را در اين آيت سپري كرد:

(وامتازوا اليوم أيُّها المجرمون)[7].

[1] ـ نهج البلاغه، خطبه 2، بند 11 ـ 10.

[2] ـ سوره بقره، آيه 274؛ سوره رعد، آيه 22؛ سوره ابراهيم، آيه 31 و سوره نحل، آيه75.

[3] ـ سوره مزّمّل، آيه 6.

[4] ـ مفاتيح‏الجنان، دعاي مشلول.

[5] ـ مجمع‏البحرين، ج 2، ص 1002(صبح).

[6] ـ سوره مائده، آيه 118.

[7] ـ محجّة البيضاء، ج 2، ص 238 ـ 237 «سوره يس، آيه59».