صهبای حج نسخه متنی

(وحرّم عليكم صيد البرّ
مادمتم حُرُماً)[1].

البته اگر به منزله مردار شد بر همگان حرام مي‏شود، ولي اگر صرف ذَبح صيد حرام مي‏بود، نظير ذَبح حيوان حلال‏گوشت غصبي، در اينجا فقط حكم تكليفي محض بود، نه حكم وَضعي؛ يعني نه آنكه مَذبوح مردار شود،ليكن در بخش پاياني عمل حج در منا همين ذَبْحِ‏صيد به‏عنوان هَدي، مصداقي از واجب تخييري بين قرباني حيوان اهلي و وحشي واقع مي‏شود و سبب‏حليّت برخي از كارها مي‏گردد كه قبلاً بر محرم حرام بود، مانند خوردن‏گوشت شكار.

منشأ احتمال شمول لفظ انعام در آيه قرباني نسبت به حيوان حلال‏گوشت سه‏گانه وحشي و اهلي و عدم‏اختصاص آن به اهلي، بنابر برخي از تفاسير، آيه (وأنزل لكم من الأنعام ثمانية أزواج)[2] است، بنابر اينكه منظور از (ثمانيةأزواج)(هشت‏جفت) هشت‏صنف باشد كه چهارصنف آن(شتر، گاو، گوسفند و بز) اهلي، و چهار صنف ديگر آن وحشي است؛ اما بنابر اينكه منظور از هشت‏جفت، چهار مذكّر و چهار مؤنثِ اهلي باشد، نه اعمّ از اهلي و وحشي، كلمه (أنعام) در آيه هَدي منصرف به‏خصوص اهلي است.

لفظ اَنعام در قرآن در مواردي به كار رفته كه مي‏تواند اعم از اهلي و وحشي باشد و هيچ جهتي براي انصراف آن به‏خصوص اهلي وجود ندارد. البته بحث قرآني غير از بحث فقهي است كه با مجموع ادلّه كتاب و سنت ارزيابي مي‏شود و همه نصوص نقلي، اعمّ از قرآن و حديث در آن مطرح مي‏شود كه علم فقه عهده‏دار آن است. نكته شايان توجّه اينكه، اقسام سه‏گانه از انعام‏وحشي و شكاري گرچه فرد نادر هَدْي است، ليكن فرق است بين حمل مطلق بر فرد نادر كه چنين حملي نارواست و بين شمول مطلق نسبت به فرد نادر كه چنين شمولي بدون محذور است.
البته چنانچه در مواردي غلبه استعمال مطلق به لحاظ افراد شايع و متعارف
آن‏طوري باشد كه مانع شمول فرد نادر شود، ادّعاي انصراف به فرد رايج، مسموع خواهد بود.

[1] ـ سوره مائده، آيه 96.

[2] ـ سوره زُمَر، آيه 6.