صهبای حج نسخه متنی

به تعبير ديگر، معناي جمله معروفِ «عليٌّ مع الحقّ والحقُّ مع عليٍّ
يدور معه حيث ما دار»[1] چيست؟

آيا حق در محور كمال وجودي امام علي(عليه‏السلام) دور مي‏زند، يا آنكه آن حضرت در مدار حق مي‏گردد؟

مأثور از رسول اكرم‏صلي الله عليه و آله و سلم در ذيل حديث يادشده، اين است كه: «اللّهم أدِرِ الحقَّ معه حيث ما دار»[2]؛ يعني خداوندا، حق را علي‏مدار قرار ده، علي(عليه السلام) را محور دَوَران حق قرار ده كه ديگران حق را در مسير و مأواي وي جستجو كنند، نه اينكه آن حضرت را حق‏مدار قرار دهي، تا علي(عليه السلام) محتاج تشخيص حق باشد و بعد از آگاهي به آن، در مدار آن حركت كند!

آنچه به كمك ذيل حديثِ مشهور و مزبور استنباط شد، از بيان نوراني حضرت علي(عليه السلام) به خوبي استظهار مي‏شود كه انسانهاي كامل، زمامداران حق و سخنگويان صدقند؛ يعني زمام حق به دست علي(عليه السلام) است، نه آنكه زمام وي به دست حق باشد؛ زيرا حقِ در مقام فعل، از مرتبه وجودي انسان كامل كه آن نيز به نوبه خودْ حقِّ در مقام فعل خداست(نه ذات خدا) نازلتر است؛ چون اوّلين حقّ فعلي(صادر اول يا ظاهر اول) همان حقيقت انسان كامل است و حقوق ديگر متأخّر از اويند. به عبارت ديگر، حقوق يادشده، جزء شئونِ نازل همان صدر برتر و برين خواهند بود و چون صَدرْ زمامدار ساقه است و ساقه در مدار صدر دور مي‏زند از اين جهت معناي جمله يادشده به كمك ذيل همان حديث( «اللّهم أدِرِ الحقَّ معه حيث ما دار» ) و به اعانت سخن حضرت علي(عليه السلام)(«هم أزمّة الحق» ) اين خواهد بود كه اوّلين مرحله حقِّ فعلي در نظام آفرينش، انسان كامل است و ساير حقوق، جزء مراحل بعدي آن محسوب مي‏شود.

ب: قرآن كه در قوس نزول از اُمّ‏الكتاب، علي حكيم، كتاب مُبين و مانند آن تجلّي كرده و در نهايتِ نزول به صورتِ «عربي مُبِين» درآمده:

[1] ـ بحار، ج 28، ص 368 و ج33، ص376.

[2] ـ بحار، ج38، ص38ـ35.