صهبای حج نسخه متنی

حج، ضيافت خداوند است و حاجيان، همانند روزه‏داران، مهمانان خداي رحمانند. چنانكه امام صادق(عليه السلام) فرمود: حج‏گزار و معتمر تا آنگاه كه به
ديار خود بازگردند مهمان خدايند: «إن ضيف الله عزّوجلّ رجل حجّ واعتمر فهو ضيف الله حتي يرجع إلي منزله»[1]. اين نكته در روايات ديگري نيز آمده است كه برخي از آنها پيش از اين گذشت. اين ضيافت چندماهه، دو مرحله دارد: نخست مهماندار به مهمان مي‏گويد: خواسته‏اي طلب كن. در مرحله بعد مهماندار آنچه را كه مهمان خواسته به او عطا مي‏كند.

در ماه مبارك رمضان، مهماندار كه خداست به بندگان روزه‏دارش پيام مي‏دهد كه: «از من حج طلب كنيد». مراسم و مناسك حج نيز گرچه ضيافت است، امّا اينجا سخن از عطاست، نه طلب. در حج، نمي‏گويد: «از من بخواه» بلكه «خواسته‏ها را عطا مي‏كند». نكته شايان ذكر اينكه، همان‏طور كه هر خواسته‏اي با عطايي به هم آميخته است، هر مرتبه‏اي از «عطا» هم، «خواسته»اي را به همراه دارد؛ زيرا انسان هر چه از خدا دريافت كند، تشنه‏تر مي‏شود. ابتدا نمي‏داند چه بخواهد؛ چون از وجود نعمتهاي بي‏شمار الهي ناآگاه است، ولي آنگاه كه به خود آمد و تحوّل روحي پيدا كرده به اموري آگاهي يافت در او سؤال ايجاد مي‏شود و «درخواست» ظهور مي‏كند. پس هر مرحله‏اي از «عطا وبخشش»، مرتبه‏اي از «درخواست و خواهش» را در انسان زنده مي‏كند و آدمي با درخواست و خواهش، مرحله برتري را از خدا مي‏خواهد.

طمع، به همان اندازه كه در ماديّات نكوهيده است، در معارف و علوم الهي نيكو و پسنديده است. همچنين قناعت در علومِ حق، به همان اندازه بد است كه‏طمع در دنيا. انسان نبايد در معارف قانع باشد؛ زيرا خداي سبحان خود طلب‏بيشتر را تشويق كرده است، كه: (يدعون ربَّهم خوفاً وطمعا)[2]. اين از آن روست كه هر چه خوف، طمع، دعا و درخواست بيشتر باشد، خلوص و تقرب برتر خواهد بود.

[1] ـ وسائل الشيعه، ج 10، ص 458.

[2] ـ سوره سجده، آيه 16.