صهبای حج نسخه متنی

9 ـ امنيت مردم و وحوش و پرندگان.

10 ـ در امان بودن حج‏گزاران از تجاوز و جدال و هر آنچه موجب آزار مُحرِم مي‏شود، و اين تجسم سخن خداي تعالي است كه فرمود: (لا ظلم اليوم)[1].

حاصل اينكه: حج، با مناسك خاص خود كه در هيچ عبادت ديگري يافت نمي‏شود همچون احرام و وقوف در سرزمين عرفات و مشعر كه با زاري و تضرّع همراه است و بيتوته در منا و قرباني كردن در آنجا و تراشيدن مو و رمي جمرات و بازگشت به مكه و هروله بين دو كوه صفا و مروه و ساير مناسك كه تأويل آنها را جز خدا كس ديگري نمي‏داند، حكايتگر روز نُشور و بيانگر روز حشر است؛ چون مردم در آنجا با وجود اختلاف زبانها و رنگها، به يك ندا پاسخ مي‏گويند و يك فرياد و فرمان را اجابت مي‏كنند و جز خداي واحد قهار كه همه گردنها براي او خاضع مي‏شود و چهره‏ها برايش به خاك مي‏افتد و صداها برايش خاشع و خاموش مي‏شود آنسان كه جز صداي آهسته‏اي شنيده نمي‏شود[2] كسي بر آنها فرمان نمي‏راند.

پس معلوم شد كه حج، نمايشگر و ممثّل معاد است و چون معاد كه همان بازگشت به مبدأ است شالوده اسلام كلّي و جاودانه محسوب مي‏شود، حج از مهمترين مظاهر و اركان اسلام است، كه پيش از اين به تفصيل درباره آن بحث شد.

[1] ـ سوره غافر، آيه 17.

[2] ـ سوره طه، آيه 108.