مطلب دوم اينكه امكان، لازمه ماهيت است; زيرا اگر لازمه ماهيت نباشد جايز خواهد بود كه ماهيت، خالى از امكان باشد. و در آن هنگام يا واجب الوجود خواهد بود يا ممتنع الوجود، و به خودى خود موجود يا معدوم خواهد بود، در حالى كه ماهيت من حيث هى نه موجود است ونه معدوم. مقصود از اينكه مى گوييم امكان، لازمه ماهيت است اين است كه تصور «ماهيت من حيث هى» كفايت مى كند در اتصاف آن به امكان، بدون انضمام امر زايدى. و مقصود از لزوم، لزوم اصطلاحى نيست كه عبارت باشد از آنكه ملزوم، علت تحقق و لحوق لازم به خودش هست; زيرا ماهيت در مرتبه ذات، نفياً و اثباتاً اقتضايى ندارد.گفته نشود كه تحقّق سلبِ ضرورتين در مرتبه ذات ماهيت، حكم مى كند به اينكه امكان، داخل در ذات ماهيت باشد (نه خارج و لازمه آن); با آنكه اين مطلب (داخل بودن امكان در ذات ماهيت) ظاهر الفساد است.در پاسخ گفته مى شود كه از ميان محمولات، محمولى داخل در ذات ماهيت است كه حمل (بين آن و موضوعش) حمل اولى ـ كه ملاكش اتحاد مفهومى است ـ باشد، نه حمل شايع ـ كه ملاكش اتحاد وجودى است ـ . و حمل بين امكان و ساير لوازم ماهيت، حمل شايع است نه اوّلى.
لطفا منتظر باشید ...
