ترجمه تفسیر المیزان جلد 8

احكام آن و انذار و تبشير آن شده و در روز قيامت ظاهر خواهد شد، برايشان نمايان كند، لا بد چنين انتظارى را دارند و گر نه هرگز از پيروى و عمل به دستورهاى او سرپيچى نمى‏كردند.

آن گاه از حالشان در روز قيامت كه روز بروز تاويل است خبر داده، مى‏فرمايد:" يَوْمَ يَأْتِي تَأْوِيلُهُ يَقُولُ الَّذِينَ نَسُوهُ ..." يعنى وقتى در روز قيامت حقيقت امر برايشان معلوم شد آن وقت به حقانيت شرايعى كه انبيا برايشان آورده بودند اعتراف خواهند كرد، و وقتى مى‏بينند دست‏شان از هر چيزى خالى است و با عمل‏هاى زشتى كه مرتكب شده‏اند خود را هلاك ساخته‏اند، ناچار يكى از دو چيز را مسئلت مى‏نمايند، باشد كه مفاسدشان اصلاح شود. يا مى‏گويند: آيا شفيعى هست كه ما را از هلاكتى كه بر سرمان سايه افكنده نجات دهد؟ و يا التماس مى‏كنند: آيا ممكن است ما را به دنيا برگردانيد تا اين بار عمل صالح نموده و غير آنچه انجام داده‏ايم، انجام دهيم. و اين همان چيزى است كه خداوند از ايشان حكايت مى‏كند كه مى‏گويند:" فَهَلْ لَنا مِنْ شُفَعاءَ فَيَشْفَعُوا لَنا أَوْ نُرَدُّ فَنَعْمَلَ غَيْرَ الَّذِي كُنَّا نَعْمَلُ".

" قَدْ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ" در اينجا گويى كسى مى‏پرسد غرض اينان از اين دو خواهش چه بوده؟ در جواب مى‏فرمايد:" قَدْ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ" بخاطر اينكه به قيمت جان و گوهر ذات خود ضرر كردند، چون دين خود را لهو و لعب گرفته انكار حق را بر تسليم در برابر حق ترجيح دادند، و حالا مى‏بينند بهانه‏ها و افتراهايى كه در دنيا بهم مى‏بافتند و روى رسوايى خود را مى‏پوشاندند، امروز اعتبارى ندارد، و نيز مى‏بينند نجاتشان در اين است كه يا كسى به دادشان برسد و اعمال فاسدشان را اصلاح كند و يا خودشان به دنيا برگشته، جبران نمايند.

در جلد اول اين كتاب در بحث شفاعت در ذيل جمله" فَهَلْ لَنا مِنْ شُفَعاءَ فَيَشْفَعُوا لَنا" گفتيم كه اين جمله دلالت دارد بر اينكه در قيامت شفعايى كه براى مردم وساطت كنند بسيارند، چون اگر شفيع روز محشر يكى بود، مى‏فرمود:" هل لنا من شفيع".

بحث روايتى [(در ذيل آيات شريفه گذشته است)]

در كافى به سند خود از محمد بن مسلم از امام ابى جعفر (ع) روايت كرده كه در ذيل آيه" وَ ما أَضَلَّنا إِلَّا الْمُجْرِمُونَ" فرمود: چون مجرمين مردم را دعوت به راه خود مى‏كنند. و اين همان مطلبى است كه خداوند از مجرمين نقل كرده كه موقعى كه همه در دوزخ جمع‏