لطفا منتظر باشید ...
بيان اينكه خلقت آدم در حقيقت، خلقت جميع بشر بوده است و اشاره به اقوال ديگرى كه در توجيه نسبت دادن خلقت آدم به همگان گفته شده است
حقيقت دوم اينكه خلقت آدم در حقيقت خلقت جميع بنى نوع بشر بوده. آيه" وَ بَدَأَ خَلْقَ الْإِنْسانِ مِنْ طِينٍ ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ ماءٍ مَهِينٍ" «1» و آيه" هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ" «2» نيز دلالت بر اين حقيقت دارند، چون از ظاهر آن دو استفاده مىشود كه منظور از خلق كردن از خاك همان جريان خلقت آدم (ع) است. گفتار ابليس هم كه در ضمن داستان گفت:" لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ لَأَحْتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُ إِلَّا قَلِيلًا ..." «3» و همچنين آيه" وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى أَنْفُسِهِمْ ..." «4» به بيانى كه خواهد آمد اشعار به اين معنا دارد.اقوال مفسرين در تفسير اين آيه مختلف است، مثلا مؤلف مجمع البيان گفته است:خداى تعالى نعمتى را كه در ابتداى خلقت بشر به وى ارزانى داشته ذكر نموده و فرموده:" وَ لَقَدْ خَلَقْناكُمْ ثُمَّ صَوَّرْناكُمْ ..." اخفش گفته است: كلمه" ثم" در اينجا به معناى" و" است. زجاج بر او حمله كرده كه اين اشتباه است، زيرا خليل و سيبويه و جميع اساتيد عربيت گفتهاند كلمه" ثم" با واو فرق دارد و" ثم" هميشه براى چيزى است كه نسبت به ما قبل خود بعديت و تاخر داشته باشد، آن گاه گفته: معناى اين آيه اين است كه ما اول آدم را آفريديم و بعدا او را صورتگرى نموديم، و پس از فراغت از خلقت آدم و صورتگرى وى به ملائكه گفتيم تا او را سجده كنند. بنا بر اين مراد از آفرينش مردم آفرينش آدم است و اين معنا مطابق با روايتى است كه از حسن رسيده، و در كلام عرب اينگونه تعبيرات زياد است، مثلا وقتى مىخواهند بگويند ما به پدران شما چنين و چنان كرديم، مىگويند:" ما به شما چنين و چنان كرديم"، در قرآن كريم هم از اين گونه تعبيرات زياد ديده مىشود، از آن جمله است آيه(1) آفرينش انسان راى از گل آغاز كرد، پس آن گاه نسل او راى در چكيدهاى از مايعى بىمقدار قرار داد. سوره سجده آيه 8(2) او همان كسى است كه شما راى از خاكى سپس از نطفهاى و آن گاه از لخته خونى آفريد. سوره مؤمن آيه 67(3) اگر مرا تا روز قيامت مهلت دهى به يقين فرزندان وى مگر اندكى راى لگام خواهم كرد. سوره اسراء، آيه 62(4) و چون پروردگار تو از پسران آدم از پشتهايشان نژادشان راى گرفت و آنان راى عليه خودشان گواه گرفت كه مگر من پروردگار شما نيستم؟ گفتند چرا، گواهى مىدهيم ... سوره اعراف آيه 172
