معناى جمله:" أَ عَجِلْتُمْ أَمْرَ رَبِّكُمْ" - ترجمه تفسیر المیزان جلد 8

آيه شريفه از جهت معنا مترتب بر آيات بعدى است كه داستان مراجعت موسى را ذكر مى‏كند، چون بنى اسرائيل بعد از مراجعت موسى متنبه شدند. و در آيات سوره" طه" نيز تنبه ايشان را بعد از مراجعت موسى (ع) ذكر مى‏كند، و اگر در اينجا جلوتر ذكر كرده براى اين است كه در اينجا تنها خواسته است ندامت ايشان را از كرده خود ذكر نمايد و بدنبال آن، اظهارات ايشان را كه گفتند:" لَئِنْ لَمْ يَرْحَمْنا رَبُّنا وَ يَغْفِرْ لَنا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِينَ" نقل نمايد، چون هر گوينده‏اى وقتى بخواهد ندامت و پشيمانى قومى را حكايت كند مناسب‏تر آن است كه خطاى آنها را ذكر نموده آن گاه بلا فاصله اظهار ندامتشان را نقل كند، و ميان اين دو فاصله زياد نيندازد، خداى تعالى هم به همين ملاحظه وقتى در آيه قبلى گوساله‏پرستى ايشان را ذكر نمود بلا فاصله و بدون پرداختن به جريان برگشتن موسى (ع) در آيه بعد، ندامت و حسرت ايشان را نقل نمود.

علاوه بر اين، از آنجايى كه اظهار ندامت بنى اسرائيل صورت دعا را دارد، و در ذيل داستان مراجعت موسى (ع) هم صحبت از دعاى موسى به خود و برادرش به ميان آمد لذا اظهار ندامت بنى اسرائيل را جلوتر ذكر كرد تا اين دو دعا با هم نقل نشده باشد.

معناى جمله:" أَ عَجِلْتُمْ أَمْرَ رَبِّكُمْ"

" وَ لَمَّا رَجَعَ مُوسى‏ إِلى‏ قَوْمِهِ غَضْبانَ أَسِفاً ..."

كلمه" اسف"- به كسر سين- صفت مشبهه از" أسف" است كه به معناى شدت غضب و اندوه است. و" خلفتمونى" از" خلافة" است كه به معناى جانشينى براى كسى است بعد از آن كس. و" عجلتم" از" عجلة" است كه معنايش طلب كردن چيزى است قبل از رسيدن موقعش، راغب در كتاب مفردات مى‏گويد: وقتى گفته مى‏شود" عجلت امرا كذا" معنايش اين است كه تو فلان كار را قبل از رسيدن موقعش انجام دادى «1». در نتيجه معناى آيه اين مى‏شود: وقتى موسى به سوى قوم خود بازگشت در حالى كه خشمگين و اسفناك بود- چون خداى تعالى او را در هنگام مراجعتش از گمراهى و گوساله‏پرستى قومش خبر داده بود- ايشان را مذمت و توبيخ نمود و گفت: چه بد جانشينانى براى من بوديد، چرا از فرمان پروردگارتان پيشتر رفتيد؟ و حال آنكه فرمان او فرمان كسى است كه خير و صلاح شما به دست اوست، و او هيچ فرمانى نمى‏دهد مگر اينكه همه به مقتضاى حكمت بالغه او است، و عجله ديگران و رضايت و كراهتشان هيچ اثرى در كارهاى او ندارد. و از ظاهر سياق بر مى‏آيد كه مراد از امر همان چيزى بوده كه خداوند بخاطر او موسى را به ميقات خود دعوت فرمود، و آن مساله نزول‏

(1) مفردات راغب ص 323 ماده عجل‏