معناى جمله:" كَما بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ"
" كَما بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ فَرِيقاً هَدى وَ فَرِيقاً حَقَّ عَلَيْهِمُ الضَّلالَةُ ..."در معناى اين جمله و كيفيت ارتباطش به ما قبل چند احتمال است: احتمال اول كه سياق كلام هم ظهور در آن دارد اين است كه جمله" فَرِيقاً هَدى وَ فَرِيقاً حَقَّ عَلَيْهِمُ الضَّلالَةُ" حال از فاعل" تعودون" باشد، و همين حال وجه مشتركى باشد كه بازگشت را شبيه به ابتداى خلقت نموده و معنايش اين باشد كه" شما در قيامت مانند آن روزى كه خداىتان آفريد دو گروه خواهيد بود"، نظير آيه" وَ لَقَدْ جِئْتُمُونا فُرادى كَما خَلَقْناكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ" «2» كه حشر انفرادى مردم را در قيامت به خلقت انفرادى آنان تشبيه مىكند.اين است آن معنايى كه از ظاهر سياق استفاده مىشود، و اما آنچه را كه ديگران احتمالش را داده و گفتهاند جمله" فَرِيقاً هَدى ..." حال از خصوص عامل خودش است و وجه شباهت" عود" به" بدء" چيز ديگرى است كه در كلام ذكر نشده، و آن به گفته بعضى،" تنها بودن در خلقت و حشر" و به گفته بعضى ديگر اين است كه" هم خلقت نخستين آنان از خاك بوده و هم حشرشان از خاك خواهد بود"، و به گفته بعضى ديگر اين است كه" خلقت دوم آنان براى خدا با خلقت بار اولشان فرقى نداشته و خداوند به هر دو قادر است". وجوهى است كه دلالت آيه بر آنها بسيار بعيد است. و ثانيا حذف كردن وجه شباهت با اينكه ذكر آن لازم است، و در عوض ذكر كردن چيزى كه مورد حاجت نيست جز خلط و اشتباه فايدهاى ندارد.توضيح بيشتر اين اشكال به زودى خواهد آمد.(1) مجمع البيان ج 4 ص 411 و تفسير ابو الفتوح رازى ج 2 ص 384(2) و محققا شما يكا يك (براى حساب) به سوى ما باز آييد بدان گونه كه اول شما را بيافريديم.سوره انعام آيه 94