لطفا منتظر باشید ...
مقصود از پيش رو، پشت سر، سمت راست و چپ، كه شيطان گفته است از اين چهار سو به سراغ بندگان خدا مىرود
و جمله" ثُمَّ لَآتِيَنَّهُمْ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَيْمانِهِمْ وَ عَنْ شَمائِلِهِمْ" بيان نقشه و كارهاى او است، مىگويد: ناگهان بندگان تو را از چهار طرف محاصره مىكنم تا از راهت بدربرم. و چون راه خدا امرى است معنوى ناگزير مقصود از جهات چهارگانه نيز جهات معنوى خواهد بود نه جهات حسى.از آيه" يَعِدُهُمْ وَ يُمَنِّيهِمْ وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ إِلَّا غُرُوراً" «1» و آيه" إِنَّما ذلِكُمُ الشَّيْطانُ يُخَوِّفُ أَوْلِياءَهُ" «2» و آيه" وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ" «3» و آيه" الشَّيْطانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَ يَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشاءِ" «4». نيز مىتوان در اين باره چيزهايى فهميد، و از آن استفاده كرد كه مقصود از" مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ جلو رويشان" حوادثى است كه در زندگى براى آدمى پيش مىآيد، حوادثى كه خوشايند و مطابق آمال و آرزوهاى او يا ناگوار و مايه كدورت عيش او است، چون ابليس در هر دو حال كار خود را مىكند. و مراد از" خلف پشت سر" اولاد و اعقاب او است، چون انسان نسبت به آينده اولادش نيز آمال و آرزوها دارد، و در باره آنها از پارهاى مكاره مىانديشد. آرى، انسان بقا و سعادت اولاد را بقاء و سعادت خود مىداند، از خوشبختى آنان خوشنود و از ناراحتىشان مكدر و متالم مىشود. انسان هر چه از حلال و حرام دارد همه را براى اولاد خود مىخواهد و تا بتواند آتيه آنان را تامين نموده، و چه بسا خود را در اين راه به هلاكت مىاندازد.و مقصود از سمت راست كه سمت مبارك و نيرومند آدمى است سعادت و دين او است. و" آمدن شيطان از دست راست" به اين معنا است كه وى آدمى را از راه ديندارى بىدين مىكند، و او را در بعضى از امور دينى وادار به افراط نموده به چيزهايى كه خداوند از آدمى نخواسته تكليف مىكند. و اين همان ضلالتى است كه خداوند آن را" اتباع خطوات الشيطان" نام نهاده است.و منظور از" سمت چپ" بىدينى مىباشد، به اين معنا كه فحشا و منكرات را در نظر(1) شيطان وعدهشان مىدهد و اميدوارشان مىسازد و ليكن وعدهشان نمىدهد مگر به فريب.سوره نسا آيه 120(2) اين تنها شيطان است كه اوليا و دوستان خود را مىترساند. سوره آل عمران آيه 175(3) و از گامهاى شيطان (و راه او) پيروى نكنيد. سوره بقره آيه 168(4) شيطان شما را وعده مىدهد به فقر و أمر به فحشاء مىكند. سوره بقره آيه 268
