روايتى ديگر از امام صادق (عليه السلام) در باره معناى عرش و كرسى و شرح آن روايت‏

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

ديگر و با شخص ديگر نيست، بلكه معنايش اين است كه خداوند حافظ و حامل آن مكان، و آن موجود مكانى و محيط به آن است، و آن مكان و ساير امكنه، و آن موجودات و ساير موجودات، همه و همه محفوظ به حفظ خداوند و محمول و محاط اويند.

اين معنا عبارت اخراى علم فعلى خداوند است، چون منظور از علم فعلى خداوند به همه موجودات نيز اين است كه هر چيزى در نزد خدا حاضر است، و وجودش براى او غايب و محجوب نيست، لذا امام (ص) نخست مى‏فرمايد:" پس كرسى به آسمانها و زمين و هر چه در آن دو و در زير زمين است احاطه دارد" و با اين جمله به احاطه او اشاره مى‏فرمايد، و سپس اضافه مى‏كند كه:" وَ إِنْ تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنَّهُ يَعْلَمُ السِّرَّ وَ أَخْفى‏" و با استشهاد به اين آيه، به علم خداوند اشاره نموده و نتيجه مى‏گيرد كه پس كرسى كه همان عرش باشد مقام احاطه و تدبير و حفظ خدا و در عين حال مقام علم و حضور نيز هست، آن گاه اين نتيجه را با آيه" وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ" تطبيق مى‏نمايد.

و اينكه فرمود:" و هيچ موجودى كه خداى تعالى در ملكوت خودش آفريده از تحت اين چهار نور خارج نيست" گويا اشاره به همان چهار نورى است كه در صدر كلام آن جناب بود.

و به زودى- ان شاء اللَّه- در ذيل احاديث معراج راجع به اين چهار نور بحث خواهيم نمود.

و در جمله" و اين همان ملكوتى است كه خداوند آن را به اقتضاى خود نشان داد" در حقيقت عرش و ملكوت را يكى دانسته، و ليكن بايد دانست كه مراد از اين ملكوت، ملكوت اعلى است، چون براى خداى تعالى دو ملكوت است يكى اعلى و يكى اسفل و چون عرش مقام اجمال و باطن غيب است لذا همانطورى كه از روايات بعدى هم بر مى‏آيد عرش به ملكوت اعلى بهتر مى‏خورد تا به ملكوت اسفل.

و اينكه فرمود:" چطور حاملين عرش مى‏توانند خدا را حمل كنند ..." كلامى را كه در اول فرموده بود، تاكيد و تثبيت مى‏كند، و آن اين بود كه عرش همان مقام حمل وجود موجودات و تقويم آنها است، پس حاملين عرش، خودشان محمول خداى سبحانند، چون قوام وجودشان به او است. امام (ص) از آنجايى كه اين مقام را مقام علم خداوند دانسته، لذا از وجود حاملين عرش و همچنين از كمال وجودى آنان به قلب و نور هدايت تعبير كرده و فرموده:" و حال آنكه به حيات او دلهايشان زنده و به نور او به سوى او راه يافته‏اند".