رواياتى در باره اصحاب اعراف‏ - ترجمه تفسیر المیزان جلد 8

ابلاغ آيات برائت مى‏فرمايد:" وَ أَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ ..."«1»

" اذان" در اين دو مورد، به معنى اعلام احكام شرعى است كه باعث استقرار حكم حاكم بر محكومين است، هم چنان كه اذان غير تشريعى باعث استقرار بعد از خدا و لعنت مطلق و دائم است، مانند:" فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ أَنْ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ" كه ظهور حقايق وعد و وعيد را براى ستمكاران تثبيت مى‏كند، چون حقانيت وعده‏هاى الهى را از راه انبياء و پيغمبران خدا بدست آورده و مع ذلك انكار كردند- دقت فرماييد-، و اگر صاحبان قدم‏هاى راسخى هستيد در بحث از حقايق مسامحه و سهل‏انگارى نكنيد.

امير المؤمنين (ع) در آن خطبه‏اى كه نقل شد، هم مؤذن بودن در شرايع را براى خود اثبات كرده و هم مؤذن بودن در آخرت را، و فرموده: من مؤذن در دنيا و آخرت هستم.

و اين روايت همانطورى كه گفتيم بطرق متعددى از طرق شيعه از امير المؤمنين و امام باقر و امام رضا (ع) روايت شده «2». و از طرق اهل سنت به سند حاكم از ابن حنفيه از على (ع) و از ابى صالح از ابن عباس روايت شده «3». و اين حاكم از كسانى است كه رواياتش مورد پسند و در نقل حديث داراى ضبط است، و بيشتر رواياتش مربوط به تفسير، و منقول در كتب تفسير است، و عجيب اينجا است كه شخصى همچون سيوطى كه بنايش بر نقل همه روايات او است با اعتراف به اين معانى، اين روايت را نقل نكرده، و معلوم نيست چرا از نقل آن خوددارى كرده است.

رواياتى در باره اصحاب اعراف‏

در الدر المنثور از ابو الشيخ و ابن مردويه و ابن عساكر از جابر بن عبد اللَّه روايت كرده كه گفت: رسول خدا (ص) فرمود: در قيامت ميزان را بپا داشته، حسنات و سيئات خلق را مى‏سنجند، كسى كه حسناتش افزون بر سيئاتش باشد اگر چه بسيار كم، داخل بهشت مى‏شود و كسى كه گناهانش افزون بر حسناتش باشد اگر چه بسيار كم، به دوزخ مى‏رود، شخصى از آن جناب پرسيد: يا رسول اللَّه! كسى كه حسنات و سيئاتش برابر شد چطور؟

فرمود: چنين كسانى اصحاب اعرافند كه با آرزوى دخول در بهشت، از دخول در آن بى‏بهره‏اند «4».

(1) سوره برائت آيه 3

(2) تفسير برهان ج 2 ص

17- 16 ط تهران.

(3) غاية المرام ص 353 ح 1 و 2 ط بيروت.

(4) الدر المنثور ج 3 ص 87