اشاره به ماجراى گوساله پرستيدن بنى اسرائيل‏

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

بى‏اجر كردن آن خود يك نحو كيفر است، چون نتيجه بى‏اجر شدن حسنات كسى كه هم حسنات دارد و هم سيئات اين است كه چنين كسى جز كيفر سيئات پاداش ديگرى نداشته باشد.

البته ممكن هم هست آيه را طور ديگرى معنا كرده و بگوييم: مراد از جزاء، پاداش نيك است و جمله" هَلْ يُجْزَوْنَ إِلَّا ما كانُوا يَعْمَلُونَ" كنايه است از اينكه ايشان به هيچ عملى پاداش و ثواب داده نمى‏شوند، چون بعد از حبط، هيچ عمل صالحى ندارند، هم چنان كه فرموده:" وَ قَدِمْنا إِلى‏ ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً" «1» و دليل اينكه مراد از جزاء، پاداش و ثواب مى‏باشد اين است كه اين جزاء همان جزاى اعمال است كه قبلا در آيه ذكر شده بود، و قهرا به قرينه ذكر حبط، منظور از آن جزاى اعمال صالح خواهد بود.

پس اينكه بعضى‏ها به اين آيه استدلال كرده‏اند بر اينكه ترك واجب در صورتى كه تارك آن در آن موقع كه مى‏بايست واجب را انجام دهد به هيچ كارى مشغول نشود عقاب ندارد، به توهم اينكه چنين كسى كارى نكرده كه عقاب داشته باشد، و در آيه" هَلْ يُجْزَوْنَ إِلَّا ما كانُوا يَعْمَلُونَ" نيز عقاب بر اساس عمل بيان شده است، استدلالشان فاسد است، زيرا همانطورى كه گفته شد مقصود از جزايى كه در آيه است ثواب و پاداش نيك است و معناى آيه اين است كه: براى ايشان در آخرت ثوابى نيست، چون در دنيا عمل نيكى انجام ندادند تا آن روز پاداش آن را ببينند. علاوه بر اينكه مساله عقاب داشتن ترك اوامر الهى چه در صورت اشتغال به كارى ديگر و چه در غير آن صورت اگر از ضروريات كلام خداى تعالى نباشد نزديك به ضرورت هست، و در امثال آيه" وَ مَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نارَ جَهَنَّمَ" «2» بطورى كه ملاحظه مى‏كنيد صحبتى از اشتغال به كار ديگر در ميان نيست.