امر به ذكر خداى تعالى با" تضرع" و" خيفه" و در صبح و شام‏

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

كه همان شيطانهايند، هم چنان كه در آيه" إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كانُوا إِخْوانَ الشَّياطِينِ" «1» چنين تعبيرى بكار رفته، و كلمه" يقصرون" به معناى كوتاه آمدن و اطاعت نهى است.

و معناى آيه اين است كه: كسانى كه تقوى پيشه خود كرده‏اند حالشان نسبت به تذكر و ابصار چنين است، اما مشركين در همين حال كه مردم با تقوى آن طورند اينان گرفتار برادران جنى خود هستند كه همواره ايشان را به سوى كژى و گمراهى مى‏كشانند و در اين راه كمك‏شان مى‏كنند، و يك لحظه از كشاندن و يارى كردن آنان كوتاه نمى‏آيند. و يا معنايش اين است كه:

خود مشركين از شرك كوتاه نمى‏آيند و از گمراهى دست بر نمى‏دارند.

" وَ إِذا لَمْ تَأْتِهِمْ بِآيَةٍ قالُوا لَوْ لا اجْتَبَيْتَها ..."

" اجتباء" از باب افتعال از" جباية" و به معناى جمع آورى كردن است، و اينكه گفتند:" چرا جمع آورى نكردى آن را" كلامى است از ايشان كه به منظور تهكم و سخريه گفته‏اند و معنايش بطورى كه از سياق بر مى‏آيد اين است كه: تو وقتى آيه‏هاى قرآن را برايشان بخوانى تكذيبت مى‏كنند، و اگر آيه‏اى برايشان نبرى و يا دير كنى مى‏گويند چرا نرفتى از اين حرفهايى كه اسمش را آيه گذاشته‏اى از اين طرف و آن طرف جمع آورى كنى و براى ما بياورى؟" قُلْ إِنَّما أَتَّبِعُ ما يُوحى‏ إِلَيَّ مِنْ رَبِّي" بگو: من از خود چيزى ندارم، تنها گوش به فرمان دستوراتى هستم كه پروردگارم به من وحى مى‏فرستد،" هذا بَصائِرُ مِنْ رَبِّكُمْ" و اين قرآن بصيرت‏هايى است از ناحيه پروردگار شما، او مى‏خواهد شما را به وسيله آن بينا و روشن كند" وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ".

" وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ"" انصات" سكوت توأم با استماع است، و بعضى گفته‏اند: به معناى استماع با سكوت است، و معناى" أنصت الحديث و انصت للحديث" اين است كه به حديث گوش مى‏داد در حالى كه سكوت كرده بود، و" انصته غيره" يعنى ديگرى به سخن او گوش داد و" انصت الرجل" يعنى ساكت شد، پس معناى جمله مورد بحث اين شد كه: گوش فرا دهيد به قرآن و ساكت شويد. هر چند گفته‏اند اين آيه در باره نماز جماعت و گوش دادن به قرائت امام جماعت است و ليكن بحسب دلالت عام است.