بعضى از لشكريان ابليس از جنس بشرند - ترجمه تفسیر المیزان جلد 8

" ما لَكُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا شَفِيعٍ" «1» آن را اثبات مى‏كند ندارد.

بارى، اين ولايت همان احتناك و لگام زدنى است كه شيطان وعده داده، و قرآن از او چنين حكايت مى‏كند:" قالَ أَ رَأَيْتَكَ هذَا الَّذِي كَرَّمْتَ عَلَيَّ لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلى‏ يَوْمِ الْقِيامَةِ لَأَحْتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُ إِلَّا قَلِيلًا، قالَ اذْهَبْ فَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزاؤُكُمْ جَزاءً مَوْفُوراً، وَ اسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَ أَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَ رَجِلِكَ وَ شارِكْهُمْ فِي الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ وَ عِدْهُمْ وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ إِلَّا غُرُوراً" «2» و بطورى كه از آيات قرآن بر مى‏آيد براى او لشكرى است كه او را در هر كارى كه بخواهد مدد مى‏كنند، از آن جمله آيه شريفه" إِنَّهُ يَراكُمْ هُوَ وَ قَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لا تَرَوْنَهُمْ" «3» است. و اگر در آيه" وَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ" گمراهى همه را به خود او نسبت داده براى اين است كه هر قدر هم لشكريانش زياد و نقشه اعمال آنها مختلف باشد نتيجه اعمالشان كه همان وسوسه در دلها و گمراه ساختن مردم است يكى است، هم چنان كه مساله توفى و گرفتن جان‏ها را هم به ملك الموت نسبت داده و فرموده:" قُلْ يَتَوَفَّاكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ" «4» و هم به اعوانش مستند كرده و فرموده:" حَتَّى إِذا جاءَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنا وَ هُمْ لا يُفَرِّطُونَ" «5».

بعضى از لشكريان ابليس از جنس بشرند

از آيه" الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ" «6» هم بر مى‏آيد كه لشكريانش همه از جنس خود او يعنى از طايفه جن نيستند، و بعضى از آنان از جنس بشرند،

(1) نيست براى شما غير از خداوند دوست و مددكارى. سوره سجده آيه 4

(2) شيطان به پروردگار خود گفت: مرا خبر ده آيا اين است آنكه بر من برترى و فضيلت دادى؟

حتما اگر تا روز قيامت زنده‏ام بگذارى همه فرزندان وى را جز اندكى لگام خواهم زد خداى متعال فرمود:

برو كه هر كه از ايشان تو را پيروى كند جزاى او و تو جهنم خواهد بود كه سزايى است تمام، حال هر كه را كه توانستى به آواز خودت بكشان و با سواران و پيادگان خود آنان را محاصره كن و در مالها و فرزندانشان شريك شو و وعده‏هاى دروغيشان ده، آرى شيطان پيروان خود را جز به دروغ و فريب وعده نمى‏دهد. سوره اسرى آيه 64

(3) سوره اعراف آيه 26

(4) بگو شما را ملك الموتى قبض روح مى‏كند كه از طرف پروردگار موكل بر شما است. سوره سجده آيه 11

(5) تا آنكه يكى از شما را مرگ فرا رسد فرستادگان ما او را قبض روح مى‏كنند، و در اين ماموريت كوتاهى نمى‏نمايند. سوره انعام آيه 61

(6) آنكه در دل مردم وسوسه مى‏كند چه آن شيطان از جنس جن باشد يا انسان. سوره ناس آيه 6