[مراد از" وزن" و" ميزان" اعمال‏] - ترجمه تفسیر المیزان جلد 8

يك طرف پيغمبرى كه مبعوث بر آنان شده، و يك طرف خود آنان، و چون چنين بوده در آيه مورد بحث سؤال از رسول و مؤاخذه از مردم را متفرع بر مساله هلاكت مردم كرده است.

از اينجا معلوم مى‏شود كه مراد از" الَّذِينَ أُرْسِلَ إِلَيْهِمْ" مردم و مراد از" المرسلين" انبيا و پيغمبران است. اين را بدان خاطر گفتيم كه معلوم شود اينكه بعضى‏ها گفته‏اند: مراد از" الَّذِينَ أُرْسِلَ إِلَيْهِمْ" انبيا و مراد از" المرسلين" ملائكه مى‏باشد با سياق آيه نمى‏سازد، زيرا سياق آيه سياق گفتگوى از مشركين است و معنا ندارد كه در چنين زمينه‏اى اسمى از مؤاخذه آنان برده نشود و در عوض پاى ملائكه به ميان آيد. علاوه بر اينكه آيه بعدى هم با اين احتمال سازگار نيست. از اين هم كه بگذريم بيان قبلى اسمى از ملائكه نبرده بود تا در اينجا هم مراد از مرسلين ملائكه بوده باشد." فَلَنَقُصَّنَّ عَلَيْهِمْ بِعِلْمٍ وَ ما كُنَّا غائِبِينَ" خلاصه معناى آيات قبلى اين بود كه مشركين مربوب و مدبر بتدبير خداوندند، و به زودى به آنچه كه كرده‏اند مؤاخذه شده و جزا داده مى‏شوند، و چون اين مؤاخذه و بازخواست منوط بر اين است كه پرسش كننده، داناى به اعمال آنان باشد، و اگر نباشد ايمن از اين كه در جوابش دروغ بگويند نخواهد بود، لذا جمله" فَلَنَقُصَّنَّ عَلَيْهِمْ بِعِلْمٍ" را متفرع بر آن كرد." علم" را هم از اين نظر نكره و بدون الف و لام آورد تا اشاره به اهميت آن نموده بفهماند كه اين علم مانند علم شما نيست كه خطا و غلط در آن راه داشته باشد، و براى تاكيد همين معنا جمله" وَ ما كُنَّا غائِبِينَ" را عطف بر آن نمود، تا دلالت كند بر اينكه خداى تعالى شاهد و ناظر اعمال آنان است، و علاوه بر اينكه ملائكه را موكل بر آنان نموده تا اعمال آنان را بنويسند خودش هم به هر چيزى محيط است.

[مراد از" وزن" و" ميزان" اعمال‏]

" وَ الْوَزْنُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ... بِآياتِنا يَظْلِمُونَ" اين دو آيه خبر مى‏دهد از ميزانى كه عمل بندگان با آن سنجيده مى‏شود يا خود بندگان را از جهت عمل وزن مى‏كند، از آيات ديگرى نيز اين معنا كه مراد از وزن، حساب اعمال است استفاده مى‏شود، مانند آيه" وَ نَضَعُ الْمَوازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيامَةِ ... وَ كَفى‏ بِنا حاسِبِينَ" «1» و از آن روشن‏تر آيه" يَوْمَئِذٍ يَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتاتاً لِيُرَوْا أَعْمالَهُمْ فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ‏

(1) ترازوهاى عدل راى در روز قيامت مى‏گذاريم ... و ما به تنهايى براى رسيدگى به حساب همه خلايق كافى هستيم. سوره انبيا آيه 47