ترجمه تفسیر المیزان جلد 8
لطفا منتظر باشید ...
روايات موقوفه بود، و ليكن صرفنظر از اختلافى كه در مضمون آن دو است از نظر جزئيات قصه نه با يكديگر تطبيق مىشوند و نه با ظاهر آيات، درخواستى كه كردند تنها مساله ديدن خدا بود كه رد شد، و درخواست موسى هم زنده شدن ايشان بود كه زنده شدند، و درخواست ديگرش نوشته شدن رحمت بر بنى اسرائيل بود كه آنهم به شرط تقوا و ايمان به آيات خدا مستجاب شد، ديگر چه وفاده و اجرى طلب داشتند كه به ايشان داده نشد و در عوض آن را به امت آخر الزمان دادند؟اشكال ديگر اينكه از ظاهر سياق استفاده مىشود كه در جمله" وَ مِنْ قَوْمِ مُوسى أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ يَعْدِلُونَ" خطاب به پيغمبر اكرم است نه به موسى.نظير اين دو روايت در منطبق نشدن با آيه، روايتى است كه از ابن عباس در ذيل جمله" اكْتُبْ لَنا فِي هذِهِ الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ" نقل شده، در اين روايت ابن عباس گفته است: خداوند اين درخواست را به موسى نداد، بلكه در جوابش فرموده:" عَذابِي أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشاءُ- تا آنجا كه مىفرمايد- الْمُفْلِحُونَ" «1»، مقصود ابن عباس اين است كه خداوند اين دعاى موسى را در حق امت اسلام مستجاب كرد نه در حق خود او، و ما گفتيم كه ظهور آيه در غير اين معنا است.و نيز نظير اين روايت آن روايتى است كه از سدى نقل شده كه در ذيل جمله" إِنْ هِيَ إِلَّا فِتْنَتُكَ ..."، گفته است: موسى گفت پروردگارا! سامرى به ايشان گفت گوساله درست كنند ليكن چه كسى گوساله را زنده كرد و روح در آن دميد؟ پروردگار فرمود:" من". گفت:پس تو خودت ايشان را گمراه كردى «2».عياشى نيز نظير اين روايت را در تفسير خود از ابى جعفر و ابى عبد اللَّه (ع) بطور مرسل يعنى بدون ذكر سند نقل كرده، و در آن دارد كه موسى گفت: پروردگارا چه كسى گوساله را به صدا درآورد؟ فرمود:" من". موسى اين را كه شنيد گفت:" إِنْ هِيَ إِلَّا فِتْنَتُكَ تُضِلُّ بِها مَنْ تَشاءُ وَ تَهْدِي مَنْ تَشاءُ" «3».و اشكال اين روايات اين است كه موسى (ع) جمله مذكور را در موقع هلاك شدن هفتاد نفر گفته نه در داستان سامرى و گوسالهاش، مگر اينكه بگوييم موسى اين جمله را دوباره و در دو جا گفته است.
