لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:572
آيينة جَهان‌ْ نُما وَ طِلِسْم‌ِ گنْج‌ْ گُشا، كتابى عرفانى به زبان فارسى
نوشتة ابوسعيد بن مجتبى يمانى يا يحيى يمانى كه به نام صدر اعظم
فخرالاسلام احمد خالدي نوشته شده است. كتاب نثري آميخته به نظم دارد و
موضوع اصلى آن عبارت است از بيان حقيقت انسان و اسرار و بدايع آفرينش
وي، تا آينه‌اي باشد كه هر كس در آن مى‌نگرد، شناساي خود گردد و از خودشناسى
به خداشناسى برسد. اين رساله داراي 11 باب است. مؤلف در ضمن مطالب كتاب،
از عطار و نجم‌الدين دايه نام مى‌برد و از رسالة صفير سيمرغ شيخ اشراق
حكايتى نقل مى‌كند. تاريخ تأليف كتاب و زمان زندگى نويسندة آن به درستى
دانسته نيست، ولى آوردن اشعاري از عطار نشان مى‌دهد كه بايد پس از سدة
7ق/13م نوشته شده باشد. چون نويسنده در ديباچة كتاب گفته «مسكن من يمن
است و به ولايت قيروان درآمده»، آقابزرگ تهرانى نتيجه گرفته است كه
رساله در شهر قيروان نوشته شده است، ولى چنين مى‌نمايد كه دو كلمة «يمن» و
«قيروان» نشان دهندة منطقة خاص جغرافيايى نيست، بلكه مؤلف آنها را به صورت
رمز در همان معنايى به كار برده است كه شيخ اشراق در آثار خود به كار
مى‌برد، يعنى «يمن» عالم معنى و جهان علوي است و «قيروان» جهان ظلمت و
عالم سفلى؛ زيرا از يك سو هدف اصلى كتاب، يادآوري هبوط نفس از جهان مشرق
انوار (يمن) به ديار مغرب (قيروان) است؛ از ديگر سو، استناد نويسنده به
رسالة صفير سيمرغ شيخ اشراق اين نكته را تأييد مى‌كند. از اين اثر نسخه‌هايى
خطى در دارالكتب قاهره، كتابخانة گنج بخش پاكستان، شهر دوشنبه جمهوري
تاجيكستان و شوراي ملى (سابق) موجود است.
مآخذ: آقابزرگ، الذريعة، 1/51؛ شورا، خطى، 21/3، 4؛ طرازي، نصرالله، فهرس
المخطوطات الفارسية، قاهره، 1/4؛ گنج بخش، خطى، 2/450، 451؛ مركزي و مركز
اسناد، خطى، 9/87 - 88؛ منزوي، خطى، 2(1)/725. صمد موحد
