لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:620
اَبْدَعُ الْبَدايِع، کتابي در فن بديع به زبان فارسي، نوشت? ميرزا محمدحسين
گرگاني، ملقب به شمس‌العلماء، مدير مدرس? علميه. از کتابهاي نسبتاً متأخر در اين
موضوع است. به گفت? خود مؤلف، نگارش آن مصادف با ايام نهضت مشروطيت بوده است و
عنوان «سراج البلغاء» (= 1328ق) براي تاريخ نگارش آن پيشنهاد شده که مؤلف نپذيرفته
است. نويسنده در مقدمه، ضمن برشمردن امتيازات و ويژگيهاي کتاب، به اين نکات
مي‌پردازد: 1. ذکر صنايعي که در کتب قدما نيامده و استنباط و استدراک مولف از آثار
منظوم و منثور فارسي است؛ 2. آوردن شواهدي از شعر فارسي براي صنايعي که قبلاً تنها
از نظم و نثر عربي براي آنها نمونه آورده مي‌شد؛ 3. آوردن آيات قرآني و درنتيجه
پرداختن به ويژگيهاي لفظي قرآن به روش مفتاح و تلخيص؛ 4. درج صنايعي که در کتابهايي
چون حدايق السحر از نظر دور مانده است و نقد و بررسي امثله و شواهد، چنانکه مناسب
مورد و دور از سستي لفظي و معنوي باشد؛ 5. مراعات ترتيب الفبايي در ارائ? عناوين.
اين کتاب از لحاظ جامعيت و اشتمال بر انواع گوناگون صنايع بديعي و نيز از لحاظ تعدد
و تنوع شواهد و امثل? فارسي و عربي داراي اهميت است. مؤلف در تصنيف اين کتاب از
حدايق السحر رشيد وطواط، مفتاح العلوم سکاکي و تلخيص المفتاح خطيب دمشقي، نفحات
الازهار عبدالغني نابلسي، انوار الربيع ميرسيد عليخان مدني، قصيد? بديعيه صفي‌الدين
حلي و چند قصيده بديعيه ديگر که در خاتمه کتاب ذکر کرده بهره برده است. ابدع
البدايع در 1328ق/1910م در قطع رقعي و در 425 صفحه در تهران چاپ سنگي شده است.
مآخذ: گرگاني، ميرزا محمدحسين، ابدع البدايع، تهران، 1328ق، جم.
بخش ادبيات
