لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:497
آمِدي، حسن بن بِشربن يحيي بصري، مکنّي به ابوالقاسم (د 371ق/981م)، نحوي و ناقد
شعر. اصل او از آمد، ولي تولّد و وفاتش در بصره بود. معاصر ابن نديم بود و نزد
بزرگاني چون علي بن سليمان ابن اخفش، ابن اسحاق زَجّاج، حامض، ابن سرّاج، ابن
دُرَيد و نَفطويه و غيره شاگردي کرد. شعر خوب مي‌گفت و در نقد شعر استاد و به گفت?
ابن نديم «مليح التّصنيف و جيّد التّأليف» بود. در جواني به عنوان کاتبِ ابوجعفر
هارون بن محمد، رسول حکمران عُمان در بغداد، به کار مشغول شد، و سپس در زادگاه خويش
به خدمت دستگاه اوقاف درآمد.
تأليفات آمدي بسيار است. از جمله اينها را مي‌توان نام برد: 1. کتابُ الْموازَنَهِ
بينَ الطّائيّيين ابي تَمّام و البُحتُري في‌الشّعر. اين کتاب مهم‌ترين اثر آمدي
است که در 1870م در آستانه (استانبول) به چاپ رسيده و محمّدولد آن را به ترکي
برگردانده و در 1311ق/1893م منتشر کرده است. نويسنده از ابوتمّام طايي (د
231ق/845م) و بُحتري طايي (د 280ق/893م) به عنوان بهترين شاعراني که به شيو?
گذشتگان شعر گفته‌اند، ياد کرده، مضامين اشعار آن دو را با هم سنجيده و بي‌آنکه به
برتري يکي بر ديگري حکم کند، عظمت ادبي و هنري اين دو شاعر را نشان داده است؛ 2.
المؤتلَف و المختلَف، دربار? اسماء و کنيه‌ها و القاب و انساب شعرا، که سبوطي در
ضبط اسماء شعرا در کتاب شرح شواهد المغني بدان استناد جسته است؛ 3. معاني شعر
البُحتري که شرح ديوان بحتري است؛ 4. الّنثر المنظوم؛ 5. الخاصّ و المشترک در معاني
شعر؛ 6. تفضيل شعر امرئ القيس علي الجاهلّيين؛ 7. تبيين غلط قُدامه بن جعفر في کتاب
نقدالشّعر؛ 8. کتاب فعلت و افعلت؛ 9. شرح الحماسه (الحماسه گزيده‌هايي است از اشعار
عرب، تأليف ابوتمّام حبيب بن اوس طايي)؛ 10. شدّه حاجه الانسان الي ان يعرف نفسه؛
11. ديوان شعر.
مآخذ: ابن نديم، فهرست، بيروت، دارالمعرفه، ص 221؛ بغدادي، اسماعيل پاشا، ايضاح
المکنون، استانبول، 1364ق، 1/225؛ حاجي خليفه، کشف الظنون، استانبول، 1941م، 1/462،
691، 779، 2/1255، 1447، 1627، 1889، 1928؛ خوانساري، محمدباقر، روضات الجنّات،
بيروت، دارالکتاب العربيه، 3/75؛ دائره‌المعارف الاسلاميه؛ زرکلي، خيرالدّين،
الأعلام، چ 2، 2/199؛ فاخوري، حنا، تاريخ ادبيات زبان عربي، ترجم? عبدالحميد آيتي،
تهران، 1363ش، صص 549-550؛ قمي، عباس، الکني و الالقاب، تهران، 1397ق، 2/8؛ کحاله،
عمررضا، معجم المؤلفين، بيروت، دار احياء التراث العربي، 3/209-210؛ مدرس تبريزي،
محمدعلي، ريحانه الادب، تبريز، 1346ش، 1/61؛ نيز:
GAL, I/112; GAL, S, II/171; GAS, IX/101.
کاظم موسوي بجنوردي
